Theo báo cáo của Bộ Y tế, đến nay, tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế cục bộ tại một số địa phương đang dần được tháo gỡ, khi hệ thống văn bản pháp luật đã khá đầy đủ, tạo sự thống nhất về cơ chế chính sách trong đấu thầu thuốc, vật tư, thiết bị y tế. Tuy nhiên, trong giai đoạn 2021-2022, do ảnh hưởng của dịch COVID-19, tình trạng thiếu thuốc và vật tư y tế xảy ra ở nhiều nơi, dẫn đến người bệnh BHYT phải tự mua thuốc theo chỉ định của bác sĩ.

Dữ liệu người tham gia BHYT là một thành phần quan trọng trong hồ sơ bệnh án điện tử

Để giải quyết tình trạng này, các cơ quan liên quan đã nhanh chóng vào cuộc và ban hành nhiều văn bản tháo gỡ. Cụ thể, Quốc hội đã ban hành Luật Đấu thầu năm 2023 và Luật Khám bệnh, chữa bệnh năm 2023; Chính phủ đã ban hành Nghị định số 96/2023/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Khám bệnh, chữa bệnh và Nghị định số 24/2024/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Đấu thầu. Bộ Y tế cũng ban hành các Thông tư hướng dẫn thực hiện Luật Đấu thầu về công tác mua thuốc, vật tư, thiết bị y tế để các đơn vị áp dụng như: Thông tư số 04/2024/TT-BYT quy định danh mục mua sắm tập trung cấp quốc gia đối với thuốc; Thông tư số 05/2024/TT-BYT quy định danh mục thuốc, thiết bị y tế, vật tư xét nghiệm được áp dụng hình thức đàm phán giá và quy trình, thủ tục lựa chọn nhà thầu đối với các gói thầu áp dụng hình thức đàm phán giá; Thông tư số 07/2024/TT-BYT quy định về đấu thầu thuốc tại các cơ sở KCB công lập.

Theo đánh giá của Bộ Y tế, các văn bản quy phạm pháp luật này đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ để các cơ sở KCB thực hiện việc đấu thầu, mua sắm thuốc, vật tư y tế cung ứng cho người bệnh. Đồng thời, Bộ Y tế đã đẩy nhanh tiến độ phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu đối với 50 thuốc thuộc danh mục mua sắm tập trung cấp quốc gia và tiếp tục đẩy nhanh tiến độ đàm phán giá đối với 86 thuốc biệt dược gốc. Nhờ những biện pháp này, tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế cơ bản đã được khắc phục.

Theo ông Hoàng Cương- Phó Vụ trưởng Vụ KH-TC (Bộ Y tế), tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế tại một số BV do nguyên nhân như: Trong đầu năm 2024, các BV áp dụng Luật Đấu thầu mới, trong khi việc áp dụng còn chậm trễ. Một số gói thầu đưa ra những quy định chưa phù hợp, dẫn đến không lựa chọn được nhà thầu, phải hủy thầu để đấu thầu lại. “Về cơ bản, các vướng mắc chủ yếu từ phía cơ sở KCB trong quá trình thực thi là do chưa có cách hiểu thống nhất. Một số địa phương đã ban hành quy định phân cấp triệt để cho các cơ sở KCB, các BV quyết định việc mua sắm, nhưng cũng có một số địa phương lại phân cấp ở mức vừa phải. Đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc kéo dài thời gian mua sắm, vì phải qua các bước trình duyệt, thẩm định trung gian”- ông Cương nhấn mạnh.

Dữ liệu của ngành BHXH Việt Nam được liên thông theo Đề án 06 nên đã tạo thuận lợi cho người dân khi đi KCB BHYT

Hiện nay, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Y tế chủ trì xây dựng Sổ tay hướng dẫn về trình tự, thủ tục thực hiện công tác đấu thầu để các BV tham khảo, áp dụng. Đồng thời, để tạm thời khắc phục vấn đề này, Bộ Y tế đã đề xuất bổ sung quy định việc thanh toán trong trường hợp điều chuyển thuốc, vật tư y tế giữa các cơ sở KCB vào Dự án Luật BHYT (sửa đổi). Đây được xem là một giải pháp nhằm tháo gỡ những khó khăn, khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, đảm bảo quyền lợi của người tham gia BHYT và tránh tình trạng người bệnh phải tự mua thuốc, vật tư y tế.

Với trách nhiệm bảo vệ quyền lợi của người tham gia BHYT, thời gian qua, BHXH Việt Nam cũng đã thực hiện nhiều giải pháp trong thẩm quyền của mình. Cụ thể như: Chỉ đạo BHXH các địa phương chủ động thông báo cho Sở Y tế và cơ sở KCB về các gói thầu thuốc, vật tư y tế sắp hết hạn, cần được khởi động gói thầu mới. Đề nghị ngành Y tế đảm bảo cung ứng đủ thuốc, vật tư y tế cho người bệnh BHYT. Đồng thời, BHXH các tỉnh, thành phố đã tham gia với Sở Y tế thẩm định nhu cầu sử dụng của các cơ sở KCB đối với thuốc thuộc danh mục đấu thầu tập trung cấp quốc gia, thuốc áp dụng đàm phán giá; phối hợp với Sở Y tế tham mưu cho UBND tỉnh phê duyệt đấu thầu tập trung tất cả các mặt hàng thuốc theo quy định tại Thông tư số 07/2024/TT-BYT; chủ động tham gia quá trình lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc mua sắm tập trung cấp địa phương theo chỉ đạo của BHXH Việt Nam...

Tại Nghị định số 24/2024/NĐ-CP ngày 27/2/2024 của Chính phủ (quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà thầu) đã quy định rõ trách nhiệm của BHXH Việt Nam đối với việc lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc. Trong đó, yêu cầu công khai giá từng loại thuốc trúng thầu được thanh toán từ nguồn quỹ BHYT của từng BV, địa phương, Bộ Y tế trên Cổng Thông tin điện tử của BHXH Việt Nam. Tháng 4/2024, BHXH Việt Nam tiếp tục có công văn yêu cầu Trung tâm Giám định BHYT và TTĐT cũng như BHXH các địa phương cập nhật kết quả đấu thầu tập trung thuốc quốc gia và đàm phán giá ngay khi có kết quả trúng thầu, công bố kết quả đấu thầu thuốc theo quy định này.

Trước đó, liên quan những kiến nghị, phản ánh của người dân về tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế thuộc danh mục BHYT thanh toán, với vai trò cơ quan thực hiện chính sách, BHXH Việt Nam đã có 7 công văn đề nghị Bộ Y tế cho ý kiến về nội dung thanh toán trực tiếp đối với trường hợp người bệnh phải tự mua thuốc, vật tư y tế có trong danh mục chi trả của quỹ BHYT, do cơ sở KCB không cung ứng đầy đủ. Tuy nhiên, tại Công văn phản hồi số 5553/BYT-BH ngày 18/9/2024, Bộ Y tế cho biết: “Hiện tại, cơ sở KCB không có căn cứ để thanh toán trực tiếp chi phí thuốc do người bệnh tự mua”. Đến ngày 18/10/2024, Bộ Y tế đã ban hành Thông tư số 22/2024/TT-BYT quy định về thanh toán chi phí thuốc, thiết bị y tế trực tiếp cho người có thẻ BHYT đi KCB (có hiệu lực từ ngày 1/1/2025). Do đó, BHXH Việt Nam đang chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai nội dung này theo quy định và trách nhiệm của mình.