Đáp ứng mục tiêu cung cấp đủ số lượng thuốc với giá hợp lý

Ngày 7/7/2016, tại phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 6/2016, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 59/NQ-CP  giao BHXH Việt Nam tổ chức thí điểm đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc dùng trong lĩnh vực BHYT. Sau đó, kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Vương Đình Huệ tại Thông báo số 400/TB-VPCP ngày 29/8/2017 của Văn phòng Chính phủ đã chỉ đạo: "BHXH Việt Nam triển khai đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT theo Nghị quyết số 59/NQ-CP của Chính phủ từ ngày 1/1/2018". Thực hiện chủ trương này, BHXH Việt Nam đã thống nhất với Bộ Y tế, Bộ Tài chính danh mục thuốc thí điểm đấu thầu, giao nhiệm vụ thực hiện thí điểm đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT cho Trung tâm giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến khu vực phía Bắc (nay là Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến): Lần 1 đấu thầu thuốc sử dụng cho năm 2018, lần 2 đấu thầu thuốc sử dụng trong hai năm 2019 và 2020. Việc thí điểm đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT đã kết thúc vào ngày 31/12/2020.

Phát biểu khai mạc, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam- Phạm Lương Sơn nhấn mạnh: Hội nghị nhằm đánh giá lại quá trình thí điểm đấu thầu thuốc tập trung quốc gia mà BHXH Việt Nam thực hiện. Nhìn nhận lại những mặt làm được và chưa làm được để rút kinh nghiệm, phục vụ công tác tổ chức cung ứng thuốc cho người bệnh BHYT, cũng như áp dụng những bài học hữu ích này để tích cực tham gia vào quá trình đấu thầu thuốc tập trung quốc gia do Trung tâm mua sắm tập trung thuốc quốc gia (Bộ Y tế) thực hiện...

Chia sẻ quá trình tổ chức triển khai thực hiện đấu thầu tập trung quốc gia do BHXH Việt Nam theo Nghị quyết số 59/NQ-CP, ông Lê Văn Phúc- Trưởng Ban Thực hiện chính sách BHYT (BHXH Việt Nam) cho biết: Việc xây dựng và thống nhất danh mục thuốc đấu thầu tập trung quốc gia đạt được trên sự thống nhất giữa BHXH Việt Nam với đại diện Bộ Y tế, Bộ Tài chính. Danh mục thuốc do BHXH Việt Nam thí điểm đấu thầu quốc gia lần thứ nhất năm 2018 gồm 6 thuốc thuộc 5 hoạt chất nhóm kháng sinh (Cefepim, Cefoperazon + sulbactam, Ceftriaxon, evofloxacin, Meropenem). Danh mục thuốc do BHXH Việt Nam tổ chức thí điểm lần 2 gồm 14 hoạt chất, 26 thuốc. BHXH Việt Nam đã giao cho Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến khu vực phía Bắc tổ chức thực hiện đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc dùng trong BHYT do BHXH Việt Nam tổ chức thí điểm.

Theo báo cáo của Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến: đến nay, việc thí điểm đấu thầu tập trung quốc gia đối với thuốc BHYT đã hoàn thành, đáp ứng được mục tiêu lựa chọn đầy đủ thuốc phục vụ công tác KCB BHYT của các cơ sở y tế trên toàn quốc với giá thuốc giảm từ 10-15% theo Nghị quyết số 84/NQ-CP ngày 06/9/2017 của Chính phủ.

Kết quả lựa chọn nhà thầu của lần thí điểm thứ nhất phê duyệt đối với 05 mặt hàng thuốc biệt dược gốc và 16 mặt hàng thuốc Generic với tổng giá trị trúng thầu là 946,8 tỷ đồng (giảm 21,1%, tương ứng 251 tỷ đồng so với giá thuốc trúng thầu bình quân các địa phương trước khi đấu thầu tập trung quốc gia). Kết quả lựa chọn nhà thầu của lần thí điểm thứ hai phê duyệt đối với 15 mặt hàng thuốc biệt dược gốc và 95 mặt hàng thuốc Generic cho các gói thầu. Tổng giá trị trúng thầu là 9.424,4 tỷ đồng (giảm 22,3% tương ứng 2.868,5 tỷ đồng so với giá trúng thầu bình quân các địa phương trước khi đấu thầu tập trung quốc gia).

"Lần thí điểm thứ nhất chỉ chọn một hàm lượng phổ biến của mỗi hoạt chất để đấu thầu, nên các cơ sở y tế vẫn lựa chọn sử dụng các hàm lượng khác, một số đơn vị chỉ sử dụng hàm lượng do đơn vị tự đấu thầu. Tại lần thí điểm thứ hai mỗi hoạt chất đấu thầu tất cả các hàm lượng, qua đó đã thực hiện được việc điều chỉnh giá của các thuốc tương ứng với hàm lượng, giải quyết được tình trạng đẩy giá cao gấp nhiều lần của các thuốc có hàm lượng ít phổ biến", đại diện Trung tâm Giám định BHYT và Thanh toán đa tuyến chia sẻ cụ thể.

Để đảm bảo khả năng cung cấp thuốc và hoạt động phân phối thuốc được kịp thời, kế hoạch lựa chọn nhà thầu các năm được phân chia như sau: Lần thí điểm thứ nhất phân chia thành 04 gói thầu: 03 gói thầu thuốc generic theo khu vực miền Bắc, miền Trung, miền Nam (mỗi gói thầu có 19 mặt hàng thuốc thuộc các nhóm tiêu chuẩn kỹ thuật); 01 gói thầu thuốc Biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị toàn quốc (gồm 5 mặt hàng thuốc). Lần thí điểm thứ hai phân chia thành 07 gói thầu: 06 gói thuốc generic theo 6 vùng kinh tế xã hội, điều chỉnh để đảm bảo tương quan về số lượng thuốc, đơn vị có nhu cầu mua sắm và giá trị các gói thầu giữa các vùng mỗi gói thầu có từ 89-99 mặt hàng; 01 gói thầu thuốc Biệt dược gốc hoặc tương đương điều trị toàn quốc (gồm 18 mặt hàng thuốc).

Cần hoàn thiện hệ thống quy định về đấu thầu thuốc

Tuy nhiên, báo cáo của BHXH Việt Nam cũng phản ánh: trong cả hai lần thực hiện đấu thầu, kết quả thực hiện mua sắm đều đạt dưới tỷ lệ 80% giá trị gói thầu. Căn cứ số liệu cung ứng thuốc theo báo cáo từ các nhà thầu bao gồm cả số lượng thuốc điều tiết giữa các cơ sở KCB thì tại lần thí điểm thứ nhất, tổng giá trị mua sắm là 607,35 tỷ đồng- đạt 64,1% giá trị thuốc trúng thầu. Tại lần thí điểm thứ hai, tổng giá trị mua sắm: 5.400,03 tỷ đồng và chỉ đạt 60,1% giá trị thuốc trúng thầu.

Theo ông Lê Văn Phúc, tuy đạt được mục tiêu giảm giá thuốc, nhưng việc xây dựng nhu cầu sử dụng thuốc của các cơ sở y tế không sát với thực tế đã phần nào khiến hoạt động đấu thầu này chưa phát huy hết hiệu quả.

Bình luận về kết quả này, ông Lê Thành Công- Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch- Tài chính (Bộ Y tế) đánh giá: hiệu quả của hoạt động thí điểm này xét riêng về góc độ tài chính đã đạt mục tiêu giảm ít nhất 15% giá trên tổng thể các gói thầu). Ông Công cũng đề nghị nên có quy định rõ ràng với việc dự kiến không sát thực tế sử dụng thuốc ở cơ sở y tế, bởi về nguyên tắc, các gói thầu thành công là hoàn thành ít nhất 80% khối lượng công việc của hợp đồng...

Ông Đặng Việt Hùng-Vụ trưởng Vụ BHYT (Bộ Y tế) lưu ý, tiêu dùng thuốc có một số đặc thù lớn là “tính thiếu hoàn hảo về thông tin”, nên chúng ta mua sắm đấu thầu phải xây dựng được thể chế rõ ràng. Và phải có tổng kết từ thực tiễn mới tạo lập được thể chế. Đầu thầu tập trung thuốc sẽ cần phải thận trọng bởi hoạt động này có thể loại bỏ mất các nhà thầu nhỏ...

Phát biểu kết luận Hội nghị, ông Lê Văn Phúc tổng kết thông điệp chính mà các đại biểu chia sẻ: "Không phải ai đấu thầu mà quan trọng là đấu thầu như thế nào?". Xây dựng thể chế, chiến lược tốt thì sẽ thực hiện tốt. BHXH Việt Nam sẽ tiếp thu các ý kiến, hoàn thiện báo cáo về hoạt động thí điểm này để báo cáo Chính phủ. Trong thời gian tới, BHXH Việt Nam sẽ tiếp tục đồng hành cùng Bộ Y tế để thực hiện đấu thầu tập trung thuốc quốc gia do Bộ Y tế thực hiện. Sẽ cùng với các cơ quan liên quan xây dựng các văn bản pháp luật về đấu thầu thuốc, đề xuất những nội dung liên quan đến hoạt động này vào sửa Luật BHYT...