Theo quy định của Luật BHXH, mức trợ cấp mai táng bằng mười tháng lương cơ sở (mức lương cơ sở hiện nay là 1.390.000đ), như vậy mức trợ cấp hằng tháng của mỗi thân nhân bằng 50% mức lương cơ sở (hiện nay là 695.000đ/ tháng), trường hợp thân nhân không có người trực tiếp nuôi dưỡng thì mức trợ cấp hằng tháng bằng 70% mức lương cơ sở (hiện nay là 973.000đ/tháng), nếu người lao động không hưởng tuất hàng tháng mà hưởng tuất một lần thì mức trợ cấp tuất một lần đối với thân nhân của người đang hưởng lương lưu chết được tính theo thời gian đã hưởng lương hưu, nếu chết trong hai tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng (4 năm) lương hưu đang hưởng, nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm một tháng lương hưu thì mức hưởng trợ cấp giảm đi 0.5 tháng lương hưu, mức thấp nhất bằng 03 tháng lương hưu đang hưởng.

Trợ cấp tuất hằng tháng là đảm bảo cho những thân nhân của người lao động có mức thu nhập tối thiểu khi họ không thể lao động để tạo ra thu nhập để duy trì cuộc sống, nhất là những đứa con còn nhỏ hoặc đang còn đi học có được một khoản tiền để đỡ khó khăn hơn trong cuộc sống . Điều này đã khẳng định tính nhân văn, nhân đạo sâu sắc của chính sách BHXH đối với người lao động tham gia và người thụ hưởng các chế độ BHXH, nhằm góp phần đảm bảo an sinh xã hội.

Tuy nhiên, khi nghỉ việc hưởng lương hưu, tất cả mọi người đều mong muốn mình có được sức khỏe tốt để tiếp tục cống hiến, góp sức mình làm một công việc nào đó có ích cho xã hội, đồng thời là chỗ dựa tinh thần cho con cháu trong cuộc sống. Song, khi tuổi cao, sức yếu, những rủi ro ốm đau, bệnh tật.. không thể nói trước được và thực tế đã có nhiều người mang những căn bệnh hiểm nghèo, để lại sau đó những mất mát, đau thương và nợ nần chồng chất do những khoản chi phí y tế rất lớn cho việc chữa bệnh.

Như vậy, BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng vào quỹ BHXH. Về cơ bản mục tiêu của BHXH là bù đắp những rủi ro cho người lao động theo nguyên tắc “có đóng - có hưởng” và có chia sẻ giữa những người tham gia BHXH, các quy định của Luật BHXH không chỉ đảm bảo sự công bằng tương đối trong việc tham gia và thụ hưởng mà còn nhằm bảo vệ quyền lợi chính đáng, hợp pháp của người lao động tham gia và thụ hưởng các chế độ BHXH. Mặt khác, quỹ BHXH chỉ được sử dụng để chi trả các chế độ BHXH, không được sử dụng quỹ vào bất kỳ mục đích nào khác nếu không được sự cho phép của Nhà nước; quỹ BHXH được Nhà nước bảo hộ và không bị phá sản, do vậy việc ngày càng đảm bảo lợi ích của người lao động tham gia BHXH và người hưởng các chế độ BHXH phải được ưu tiên hàng đầu (Luật BHXH năm 2014 cho phép thân nhân người lao động lựa chọn hưởng tuất một lần hay hàng tháng, theo hướng có lợi cho người thụ hưởng, trừ thân nhân dưới 6 tuổi phải hưởng tuất hàng tháng). Đây cũng là một nội dung mới nhằm đảm bảo sự công bằng đối với người lao động tham gia và thụ hưởng chế độ BHXH, đồng thời để phù hợp với điều kiện và hoàn cảnh thực tế của thân nhân, gia đình của họ.

Vậy người tham gia BHXH tự nguyện (TN) được hưởng chế độ tử tuất như thế nào? Người tham gia BHXH TN có tổng thời gian đóng từ đủ 60 tháng trở lên khi chết hoặc bị Tòa án tuyên bố là đã chết thì người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại tháng người tham gia BHXH TN chết;  Giả định người tham gia BHXH TN đóng BHXH với mức lương 700.000 đ ( bằng mức chuẩn nghèo khu vực nông thôn hiện nay) x 22% = 154.000 đ (nhà nước hỗ trợ cho các đối tượng không thuộc hộ nghèo và hộ cận nghèo là 15.400đ), như vậy hàng tháng đóng 138.600đ/tháng x 12 tháng x 60 tháng = 8.280.000đ, nếu không may qua đời sẽ được hưởng như sau : Mai táng phí bằng 10 tháng lương cơ sơ hiện nay là 13.900.000 đ + tiền tuất mỗi năm được 2 tháng lương (kể từ năm 2014 trở đi) như vậy thân nhân người lao động được hưởng 5 năm x 2 tháng x 700.000 đ/tháng = 7.000.000 đ; cộng 2 khoản Mai táng phí và tuất thân nhân người lao động được hưởng 20.900.000 đ.

Chế độ tử tuất là chế độ BHXH bù đắp phần thu nhập của người lao động dùng để đảm bảo cuộc sống cho thân nhân họ hoặc các chi phí khác phát sinh do người lao động đang tham gia quan hệ lao động hoặc đang hưởng BHXH bị chết./.