Trong điều kiện bình thường, người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn được đơn vị chủ quản lập danh sách tham gia BHXH, BHYT (trong đó, đơn vị đóng BHXH hàng tháng bằng 14% mức lương cơ sở vào quỹ hưu trí và tử tuất, 3% mức lương cơ sở vào quỹ BHYT; phần trách nhiệm của người lao động hàng tháng phải trích đóng BHXH bằng 8% và BHYT bằng 1,5% mức lương cơ sở). Người lao động được cấp thẻ BHYT để hưởng chính sách BHYT, được hưởng lương hưu khi đủ điều kiện, khi chết thì thân nhân sẽ được hưởng chế độ tử tuất (kể cả trường hợp đang công tác, đã nghỉ việc bảo lưu thời gian đóng BHXH hay đã nghỉ hưu).    

Tuy nhiên, trong thực tế, nhiều cán bộ xã phường không chuyên trách là người đang hưởng các chế độ BHXH, người hưởng các chính sách ưu đãi xã hội, bảo trợ, cứu trợ xã hội, các chính sách trợ giúp khác của Nhà nước…vì vậy, khi thực hiện chính sách BHXH, BHYT các xã, phường, thị trấn cần xác định đúng đối tượng để thực hiện các chế độ chính sách đúng quy định.

Đối với chính sách BHXH, người hoạt động không chuyên trách ở xã, phường, thị trấn thuộc các đối tượng sau đây thì không phải tham gia BHXH bắt buộc, bao gồm: Người đang hưởng lương hưu, trợ cấp mất sức lao động hằng tháng hằng tháng; cán bộ xã phường đã nghỉ việc đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định tại Nghị định số 09/1998/NĐ-CP ngày 23/01/1998 của Chính phủ; người đang hưởng trợ cấp hằng tháng theo quy định tại Quyết định số 91/2000/QĐ-TTg ngày 04/8/2000, Quyết định số 613/QĐ-TTg ngày 06/5/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Quân nhân, Công an nhân dân, người làm công tác cơ yếu đang hưởng chế độ trợ cấp hằng tháng theo quy định tại các Quyết định của Thủ tướng Chính phủ: Quyết định số 142/2008/QĐ-TTg ngày 27/10/2008 về thực hiện chế độ đối với quân nhân tham gia kháng chiến chống Mỹ cứu nước có dưới 20 năm công tác trong quân đội đã phục viên, xuất ngũ về địa phương; Quyết định số 38/2010/QĐ-TTg ngày 06/5/2010 về việc sửa đổi, bổ sung Quyết định số 142/2008/QĐ-TTg ngày 27/10/2008; Quyết định số 53/2010/QĐ-TTg ngày 20/8/2010 quy định về chế độ đối với cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân tham gia kháng chiến chống Mỹ có dưới 20 năm công tác trong Công an nhân dân đã thôi việc, xuất ngũ về địa phương; Quyết định số 62/2011/QĐ-TTg ngày 09/11/2011 về chế độ, chính sách đối với đối tượng tham gia chiến tranh bảo vệ Tổ quốc, làm nhiệm vụ quốc tế ở Căm-pu-chia, giúp bạn Lào sau ngày 30/4/1975 đã phục viên, xuất ngũ, thôi việc.

Về chính sách BHYT: Các trường hợp không thuộc diện không tham gia BHXH nêu trên đương nhiên là không đóng BHYT vì đã được cấp thẻ BHYT theo nhóm đối tượng khác; ngoài ra, cán bộ xã phường không chuyên trách đồng thời thuộc nhiều đối tượng tham gia BHYT khác nhau thì đóng BHYT theo thứ tự như sau: do tổ chức BHXH đóng, do ngân sách nhà nước đóng, do đối tượng và Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn đóng.

Chẳng hạn cán bộ xã phường không chuyên trách là người dân tộc thiểu số đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn; hoặc là người đang sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người đang sinh sống tại xã đảo, huyện đảo; hoặc là Cựu chiến binh (không hưởng trợ cấp hàng tháng)…thì khi lập danh sách tham gia, Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn chỉ đóng BHXH, không lập danh sách đóng BHYT và không trích lương của họ để đóng BHYT. Các trường hợp này được lập danh sách cấp thẻ BHYT theo diện ngân sách Nhà nước đóng. Hay cán bộ xã, phường không chuyên trách là người đang hưởng trợ cấp tai nạn lao động hàng tháng do cơ quan BHXH chi trả thì khi lập danh sách tham gia chỉ đóng BHXH, còn BHYT thì do cơ quan BHXH đóng và cấp thẻ BHYT.

Để dễ nhận diện thì khi những cán bộ xã phường không chuyên trách có thẻ BHYT mang mã quyền lợi số 2 hoặc số 3 thì Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn và người lao động không phải đóng BHYT.

Ủy ban nhân dân xã, phường, thị trấn cần quan tâm và thực hiện đúng các chế độ, chính sách về BHXH, BHYT đối với đối tượng là cán bộ xã, phường không chuyên trách nhằm đảm bảo quyền lợi cho người lao động./.