(Thanh niên Online) Theo thống kê chưa đầy đủ, đến nay các doanh nghiệp (DN) ở TP.HCM chiếm dụng hàng trăm tỉ đồng bảo hiểm xã hội (BHXH) khiến hàng vạn công nhân bị ảnh hưởng. Thế nhưng, con số này chưa có dấu hiệu dừng lại...
Theo số liệu của BHXH TP.HCM, tính đến cuối tháng 4.2011, các DN trên địa bàn TP nợ gần 850 tỉ đồng tiền BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT), bảo hiểm thất nghiệp (BHTN); trong đó nợ tồn đọng từ 3 - 6 tháng là 58 tỉ đồng, từ 6 - 12 tháng gần 51 tỉ đồng, trên 12 tháng là gần 58 tỉ đồng...

Từ tháng 1.2011, BHXH TP chuyển danh sách 69 DN nợ từ 3 tháng trở lên với số tiền nợ 31 tỉ đồng cho Thanh tra Sở LĐ-TB-XH TP để đôn đốc, nhắc nhở... Nhưng tính đến thời điểm hiện nay vẫn còn 86 DN nợ từ 3 tháng trở lên vẫn chưa khắc phục, ngoài ra còn phát sinh thêm 4 đơn vị tồn đọng. Danh sách những đơn vị khắc phục "nhỏ giọt” cũng sẽ được BHXH chuyển Thanh tra Sở để xử phạt vi phạm hành chính. Đối với các đơn vị chây lì không thực hiện việc thanh toán nợ trong năm 2010, BHXH TP cho biết sẽ khởi kiện.


Chủ bỏ trốn, không chỉ bị xù lương, công nhân Công ty dệt áo len xuất khẩu Magnicon (Q.12, TP.HCM) còn mất trắng quyền lợi BHXH - Ảnh: Trực Ngôn

Nợ chồng lên nợ!

Công ty dệt may Mai Bình Trân (gọi tắt là Công ty Mai Bình Trân), P.Tân Thới Nhất, Q.12, TP.HCM là một trong những “con nợ” lâu năm nhất của BHXH. Theo ông Chung Hiếu Vân, Phó giám đốc BHXH Q.12, công ty này đang nợ 733 triệu đồng. BHXH Q.12 đã khởi kiện công ty ra tòa và đã có quyết định của TAND Q.12 nhưng đến nay số nợ trên vẫn chưa thu hồi được.

Chuyện có đóng BHXH hay không là do công ty, tụi em sao biết được. Giờ tụi em chỉ lo hằng tháng nhận được lương đầy đủ là mừng lắm rồi. Ý kiến này nọ lại mất việc!

Một nữ công nhân tại Công ty dệt may Mai Bình Trân
Theo tìm hiểu, Công ty Mai Bình Trân bắt đầu nợ BHXH cách nay hơn 5 năm và BHXH Q.12 đã nhiều lần phối hợp các cơ quan chức năng thanh, kiểm tra để nhắc nhở. Vào thời điểm ấy, công ty đang sử dụng khoảng 500 công nhân (CN), nay chỉ còn lại gần 30 người. Ngày 25.8.2009, TAND Q.12 buộc Công ty Mai Bình Trân phải truy nộp gần 533 triệu đồng. Sau khi có quyết định trên, công ty lại lấy lý do “phải đóng lãi cho ngân hàng và trả lương cho CN nên không thể đóng toàn bộ một lần số nợ trên, nên xin trả dần tiền nợ BHXH hằng tháng”.

Không chấp nhận, BHXH Q.12 có đơn đề nghị Chi cục Thi hành án quận thi hành án, truy thu số tiền gần 533 triệu đồng. Thế nhưng, đã hơn 2 năm trôi qua, vụ việc vẫn giậm chân tại chỗ và Công ty Mai Bình Trân tiếp tục nợ thêm khoảng 210 triệu đồng. Tính đến nay, công ty này đã nợ BHXH trên 70 tháng với tổng số tiền 733 triệu đồng.

Tương tự, theo ông Hồ Khả Nhân, Phó giám đốc BHXH Q.Thủ Đức, Công ty TNHH tư vấn xây dựng, địa ốc Vạn Phú Thịnh đến tháng 8.2010 nợ BHXH 176 triệu đồng. TAND Q.Thủ Đức đã tuyên buộc công ty phải truy nộp đầy đủ số tiền này nhưng công ty vẫn không chấp hành.

Một kiểu đối phó khác xảy ra tại Công ty TNHH TM - SX dụng cụ y tế Đức Việt (Q.Thủ Đức). Công ty đã lập thêm một pháp nhân khác là Công ty TNHH AE. Khi BHXH Q.Thủ Đức kiểm tra thì phát hiện người lao động (NLĐ) ký hợp đồng LĐ với Công ty Đức Việt nhưng phải làm việc cho Công ty TNHH AE và bảng lương của họ cũng ở bên Công ty TNHH AE! “Điều này khiến cơ quan BHXH quận rất khó khăn trong việc truy tìm và giải quyết quyền lợi cho NLĐ. BHXH quận đã khởi kiện Công ty Đức Việt ra tòa. Dẫu vậy, dù tòa án đã triệu tập 3 lần nhưng lãnh đạo công ty vẫn không đến...”, ông Hồ Khả Nhân nói.

Trong khi đó, BHXH Q.Bình Thạnh cũng vừa nộp đơn khởi kiện 4 DN chiếm dụng tiền BHXH trên địa bàn. Đến cuối tháng 2.2011, các đơn vị này đã chiếm dụng gần 3,8 tỉ đồng BHXH, trong đó Công ty CP dịch vụ cà phê Cao Nguyên đứng đầu bảng với 2,65 tỉ đồng. Đoàn kiểm tra liên ngành Q.Bình Thạnh đã làm việc với các đơn vị này và ra quyết định xử phạt 3 DN với tổng số tiền 90 triệu đồng, nhưng các DN này vẫn chưa khắc phục. Một lãnh đạo BHXH Q.Bình Thạnh cho biết đến hết tháng 2.2011, số tiền các DN trên địa bàn quận nợ BHXH bắt buộc từ 3 tháng trở lên là hơn 16 tỉ đồng. Trước đó, BHXH quận cũng đã nộp đơn khởi kiện 16 đơn vị nhưng chưa được đưa ra xét xử...

Người lao động cắn răng chịu đựng

Làm ăn khấm khá cũng nợ

Theo ông Nguyễn Trọng Nam, Trưởng phòng Kiểm tra BHXH TP.HCM, trong số các DN nợ BHXH nói trên, không ít DN làm ăn khấm khá, nhưng vẫn không thực hiện chính sách cho NLĐ, như Công ty phát triển kinh tế Duyên Hải TP.HCM (Cofidec) ở số 177 Đinh Tiên Hoàng, P.Đa Kao, Q.1, từ tháng 12.2010 đến nay không đóng BHXH, BHYT và BHTN cho NLĐ hơn 823 triệu đồng; Xí nghiệp Khảo sát tổng hợp miền Nam (ở 45 Dân Chủ, P.Bình Thọ, Q.Thủ Đức) từ tháng 1.2011 đến nay “quên” đóng BHXH trên 620 triệu đồng;...
Chúng tôi tìm đến Công ty dệt may Mai Bình Trân (đường Trường Chinh, P.Tân Thới Nhất, Q.12). Dù đang nợ hơn 700 triệu đồng BHXH, nhưng đập vào mắt chúng tôi là tấm bảng tuyển dụng to đùng nằm ngay trước cửa, trên đó ghi chi chít thông tin và cam kết rằng DN đảm bảo đầy đủ chế độ theo Luật LĐ cho CN (!). Chờ đến 9 giờ tối CN mới tan ca. Chúng tôi chia nhau hỏi xem họ bị thiệt thòi, khổ sở ra sao khi không có BHXH nhưng chỉ nhận được cái nhìn dò xét, từ chối trả lời. Đi theo một nữ CN ra xa khỏi cổng nhà máy, chị này mới nói thật: “Chuyện có đóng BHXH hay không là do công ty, tụi em sao biết được. Giờ tụi em chỉ lo hằng tháng nhận được lương đầy đủ là mừng lắm rồi. Ý kiến này nọ lại mất việc!”.

Tương tự, chị T., vừa xin nghỉ làm ở Công ty phát triển kinh tế Duyên Hải TP.HCM (Cofidec) ở Q.12, lo lắng: “Em sợ công ty biết rồi không giải quyết chế độ thì khổ lắm! Em đã làm ở đó 15 năm rồi nhưng nghe nói công ty còn nợ BHXH nên chưa chốt được sổ. Giờ chỉ mong sớm lãnh tiền BH hoặc trợ cấp trong khi chờ xin việc khác”.

Trường hợp gia đình chị Nguyễn Thị Út, làm ở Công ty TNHH dệt áo len xuất khẩu Magnicon, còn bi đát hơn. Chị và chồng làm cùng công ty, từ khi chủ DN này bỏ trốn, để lại món nợ đọng lương, BHXH... của CN, cả hai bỗng dưng mất việc. Chị Út vừa sinh con nhỏ, theo quy định được hưởng chế độ thai sản nhưng “Em nộp hồ sơ hưởng chế độ thai sản từ cuối tháng 12.2010, nhưng không có giám đốc ký nên hồ sơ không được nộp cho BHXH để lãnh chế độ được”.

Có lẽ lo lắng của chị T. cũng là tâm lý của nhiều CN khác và điều này lý giải vì sao họ không dám đấu tranh đòi quyền lợi. Vấn đề đặt ra, vậy vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước ra sao mà để NLĐ quá thiệt thòi, ngân sách bị chiếm dụng...?

Lê Nga - Bảo Thiên - Minh Nam