Những quy định pháp luật

Đối với người thuộc hộ gia đình cận nghèo được ngân sách nhà nước hỗ trợ 100% mức đóng: Thời hạn sử dụng ghi trên thẻ BHYT từ ngày 01/01 đến ngày 31/12 của năm đó. Trường hợp Quyết định phê duyệt danh người thuộc hộ gia đình cận nghèo sau ngày 01/01 thì thời hạn sử dụng ghi trên thẻ BHYT từ ngày Quyết định có hiệu lực.
Đối với người thuộc hộ gia đình cận nghèo được ngân sách nhà nước hỗ trợ một phần mức đóng: Thời hạn sử dụng ghi trên thẻ BHYT từ ngày người tham gia nộp tiền đóng BHYT tương ứng với thời hạn được hưởng chính sách theo Quyết định phê duyệt danh sách người thuộc hộ gia đình cận nghèo; trường hợp tham gia BHYT lần đầu thì thời hạn sử dụng ghi trên thẻ BHYT sau 30 ngày kể từ ngày nộp tiền đóng BHYT.
Thời gian tham gia BHYT liên tục là thời gian sử dụng ghi trên thẻ BHYT lần sau nối tiếp với ngày hết hạn sử dụng của thẻ lần trước; trường hợp gián đoạn tối đa không quá 03 tháng.
Trường hợp không tham gia đúng thời hạn được hưởng chính sách theo quyết định phê duyệt của cấp có thẩm quyền, khi tham gia thì phải tham gia hết thời hạn còn lại theo quyết định được hưởng chính sách nhưng tối thiểu là 01 tháng.
Khi người tham gia BHYT đã có thời gian liên tục tham gia BHYT từ đủ 05 năm trở lên và đã có số tiền cùng chi trả tính lũy kế hằng tháng từ thời điểm tham gia BHYT liên tục trong năm lớn hơn 06 tháng lương cơ sở thì được miễn cùng chi trả.

Việc lập danh sách cấp thẻ BHYT cho người cận nghèo còn chậm

Người cận nghèo thay đổi hàng năm do kết quả phát triển kinh tế xã hội ở từng địa phương. Thực hiện chỉ tiêu xóa đói giảm nghèo, có nhiều hộ gia đình thoát khỏi cận nghèo nhưng đồng thời lại có hộ vào diện cận nghèo. Danh sách hộ cận nghèo hàng năm làm căn cứ cấp thẻ BHYT phụ thuộc vào kết quả rà soát của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội được UBND tỉnh phê duyệt. Theo yêu cầu của Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, việc rà soát hộ nghèo và cận nghèo được tiến hành từ tháng 09 và phải kết thúc trong tháng 11 hàng năm nhưng thực tế bị chậm hơn nhiều. Đặc biệt, danh sách cho năm 2016 theo chuẩn nghèo mới đa chiều, hầu hết các địa phương đến cuối tháng 03/2016 mới có danh sách và khi đó mới có thể lập danh sách chi tiết để cấp thẻ. Do quy định thẻ BHYT cận nghèo chỉ đến 31/12 của năm nên việc phê duyệt danh sách cận nghèo muộn kéo theo thẻ BHYT có thời hạn sử dụng ngắn.
Bên cạnh đó, danh sách được UBND tỉnh phê duyệt lại chỉ có số hộ, không có số khẩu trong hộ. Những người làm công tác rà soát phải tiếp tục mất thêm thời gian thống kê để xác định số người trên tổng số hộ được phê duyệt, rồi phải sàng lọc loại ra những người đã có thẻ BHYT thuộc đối tượng khác như trẻ em dưới 06 tuổi, hưu trí, cán bộ công chức… để có được danh sách “sạch” và tổ chức cấp thẻ. Khi đó mới thông báo, vận động để người cận nghèo nộp tiền. Người cận nghèo dù có nộp tiền ngay thì cũng cần có thời gian để nhập dữ liệu cấp thẻ, chuyển thẻ đến tay người nhận và khi người cận nghèo có được thẻ đi khám bệnh thì thẻ chỉ còn giá trị dưới 09 tháng, cá biệt có trường hợp ở một tỉnh miền núi mãi đến tháng 10 mới cấp được thẻ đầu tiên nên thẻ chỉ được sử dụng 03 tháng là hết hạn.
Báo cáo thống kê số người có thẻ BHYT thường chỉ nêu số lượng thẻ đã cấp, dù thẻ đó có giá trị sử dụng dài hay ngắn cũng tính là 01 thẻ, một người có thể được cấp 2- 4 lần trong năm nếu người đó chỉ tham gia 06 tháng hoặc 03 tháng nhưng số thống kê là 02 hay 04 thẻ.

Quyền lợi của đối tượng bị thiệt thòi

Việc cấp thẻ BHYT cho người cận nghèo chậm kéo theo nhiều thiệt thòi cho đối tượng:
Trước hết, thời gian sử dụng thẻ thực tế ngắn, thường là vào đầu năm khi thẻ cũ đã hết hạn nhưng thẻ mới thì chưa được cấp, khi đi khám, chữa bệnh phải tự thanh toán viện phí. Việc này cứ bị lặp đi lặp lại hàng năm vì năm nào danh sách cũng phải phê duyệt lại và phê duyệt chậm.
Thứ hai, nếu thẻ bị gián đoạn quá 03 tháng thì thẻ cấp lần kế tiếp chỉ có giá trị sau 01 tháng
Thứ ba, đối tượng không thể được hưởng quyền lợi không phải cùng chi trả 5% vì không tham gia liên tục trên 05 năm, mặc dù có số tiền cùng chi trả trong năm đã lớn hơn 06 tháng lương cơ sở.

Giải pháp khắc phục

Từ thực tế việc cấp thẻ BHYT cho người cận nghèo đang diễn ra với nhiều bất cập làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người tham gia, xin đề xuất một vài giải pháp nhằm khắc phục để nâng cao giá trị sử dụng thẻ trong thời gian tới:
- Đẩy nhanh tiến độ rà soát, phê duyệt danh sách hộ cận nghèo hàng năm ở từng địa phương. Có kế hoạch chi tiết, có thời hạn cuối chậm nhất trong tháng 11 hàng năm để còn có thời gian cho việc lên danh sách cụ thể số người cận nghèo thực tế cần được cấp thẻ và tổ chức cấp thẻ sớm từ cuối năm trước để thẻ BHYT có giá trị sử dụng từ ngày 01/01 năm sau. Ngành Lao động – Thương binh và Xã hội đóng vai trò chủ đạo trong công việc này, đồng thời, cần có sự phối hợp của cơ quan BHXH.
- Nghiên cứu đề xuất với UBND tỉnh giải pháp chủ động: Danh sách phê duyệt hộ cận nghèo có thể giữ ổn định cho vài năm để không phải năm nào cũng phê duyệt lại hoặc danh sách phê duyệt cho năm nay được sử dụng để cấp thẻ BHYT cho năm sau, theo đó có nhiều thời gian hơn để rà soát chi tiết, để cấp thẻ và chuyển thẻ đến đối tượng mà không bị sức ép về thời gian và đỡ nhầm lẫn sai sót.
- Quản lý dữ liệu đã cấp thẻ BHYT hàng năm chặt chẽ từ cấp xã, phường để đến năm sau khi có danh sách phê duyệt chỉ cần điều chỉnh trên danh sách cũ, bổ sung số tăng mới và cắt giảm số đã ra khỏi danh sách, góp phần lập được danh sách cấp thẻ cho năm mới nhanh gọn.
- Đề nghị sửa đổi văn bản pháp luật: Điều chỉnh quy định thẻ BHYT có giá trị đến ngày 31/12 hiện nay bằng quy định thẻ có giá trị sử dụng đủ 12 tháng kể từ khi có Quyết định phê duyệt của UBND tỉnh. Khi đó, nếu Quyết định phê duyệt muộn một vài tháng thì thẻ BHYT sẽ có giá trị sử dụng sang một vài tháng của năm sau, quyền lợi khám, chữa bệnh cho đối tượng sẽ được đảm bảo.
- Tạo nguồn hỗ trợ 30% mức đóng còn lại để người cận nghèo được cấp thẻ ngay từ đầu năm. Trên cơ sở danh sách đã phê duyệt, có thể tổ chức cấp thẻ ngay mà không phải mất thời gian vận động người dân tham gia, cấp thẻ đủ 12 tháng, không phải cấp thẻ 03 tháng hay 06 tháng phụ thuộc thời gian tham gia của đối tượng. Thực tế ở các địa phương được ngân sách tỉnh hỗ trợ 30% mức đóng còn lại cho thấy, người cận nghèo được cấp thẻ 100% ngay từ cuối năm trước, thẻ luôn có giá trị sử dụng đủ 12 tháng.
Hiện cả nước đã có 43 tỉnh, thành phố được ngân sách địa phương hỗ trợ thêm mức đóng BHYT cho người thuộc hộ cận nghèo, trong đó: 29 tỉnh, thành phố hỗ trợ đủ 30%; 14 tỉnh, thành phố hỗ trợ dưới 30%. Con số này đang tiếp tục tăng lên là cơ sở để có thể tin tưởng trong thời gian tới, 100% người thuộc hộ gia đình cận nghèo sẽ có thẻ BHYT và thẻ luôn có giá trị sử dụng đủ 12 tháng, góp phần bảo đảm tốt hơn quyền lợi của người tham gia BHYT và hiện thực hóa mục tiêu BHYT toàn dân./.