Là Người sáng lập và rèn luyện Đảng ta, luôn chăm lo xây dựng, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ, đảng viên của Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định Đảng là đội tiên phong của giai cấp và dân tộc, đại biểu cho lợi ích của giai cấp và dân tộc, quy tụ những người kiên quyết nhất, hăng hái nhất, trong sạch nhất, tận tâm tận lực phụng sự Tổ quốc và nhân dân. Đó là những người luôn “nhận rõ phải trái. Giữ vững lập trường. Tận trung với nước, tận hiếu với dân”[1], “quyết tâm suốt đời đấu tranh cho Đảng, cho cách mạng. Đó là điều chủ chốt nhất. Ra sức làm việc cho Đảng, giữ vững kỷ luật của Đảng, thực hiện tốt đường lối, chính sách của Đảng. Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình, gương mẫu trong mọi việc”[2], nhất là phải luôn nâng cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân và nói đi đôi với làm.

Ra đời từ mùa Xuân năm 1930, trong hơn 80 năm xây dựng và phát triển, Đảng ta thường xuyên tự đổi mới và chỉnh đốn để xứng đáng là đạo đức, là văn minh. Trong đó, văn minh là trí tuệ, là bản lĩnh, là tính nhân văn của một Đảng cách mạng chân chính và đạo đức của Đảng là quyết tâm suốt đời phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân; đặt lợi ích của Đảng, tức là của nhân dân lên trên hết, trước hết, đúng như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nói: “Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng”. Vì vậy, trong mọi thời điểm của cách mạng, Đảng đã luôn giáo dục cho cán bộ, đảng viên nhận thức sâu sắc rằng mỗi cán bộ, đảng viên trong sạch vững mạnh, nêu cao có ý thức phục vụ nhân dân tốt thì Đảng trong sạch, vững mạnh. Đồng thời, giáo dục cho cán bộ, đảng viên hiểu sâu sắc các bài học kinh nghiệm thành công và không thành công của Đảng trong lãnh đạo và tổ chức thực hiện, để ngày càng đáp ứng yêu cầu của thực tiễn. Đảng cũng luôn chú trọng công tác cán bộ vì "cán bộ là gốc của mọi công việc", có cán bộ tốt, việc gì cũng xong, bởi như Bác Hồ từng nói: Có chính sách đúng, nhưng không có cán bộ tốt, không có cách làm đúng thì không thu được kết quả, mà muốn làm đúng, muốn có kết quả cao thì bản thân cán bộ, đảng viên phải nâng cao sáng kiến, lòng hăng hái và nâng cao tinh thần trách nhiệm, vì dân mà làm và phụ trách trước dân. Cùng đó, không chỉ tổ chức cho cán bộ, đảng viên học tập, quán triệt và thực hiện nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, Đảng phải thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát cán bộ, đảng viên trong việc thực hiện để biết rõ cán bộ, đảng viên và nhân viên tốt hay xấu; biết rõ ưu điểm, khuyết điểm của các cơ quan, của các mệnh lệnh, nghị quyết, đặc biệt để chống lại cái thói "nghị quyết một đường thi hành một nẻo".

Quán triệt các nguyên tắc xây dựng Đảng, Đảng ta luôn giữ nghiêm kỷ luật trong Đảng, kỷ luật của đảng viên, nhằm tạo sự nhất trí về tư tưởng và hành động trên cơ sở lòng tự giác của đảng viên. Trong Đảng thực hiện nghiêm túc quy định cá nhân phải tuyệt đối phục tùng tổ chức, số ít phục tùng số nhiều, cấp dưới phải phục tùng cấp trên, địa phương phục tùng Trung ương... Trong Đảng thực hiện nghiêm túc tự phê bình và phê bình trên cơ sở của tình đồng chí thương yêu lẫn nhau, xây dựng tình đoàn kết, thống nhất "muôn người như một" để Đảng ta tuy nhiều người nhưng khi tiến đánh chỉ như một người… như Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định. Để làm được như vậy, mỗi cán bộ, đảng viên phải rèn luyện bản lĩnh chính trị, không ngừng học tập lý luận và nỗ lực hoạt động thực tiễn để tràu dồi tri thức và những bài học kinh nghiệm vận dụng trong công tác; phải sống giản dị, thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, phải “lo trước thiên hạ, vui sau thiên hạ” và ở mọi địa vị, mọi công tác, mọi hoàn cảnh đều phải có tinh thần trách nhiệm hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Tổ quốc và Nhân dân giao phó. Theo đó, cán bộ, đảng viên phải là những người gương mẫu đi đầu, luôn nâng cao ý thức trách nhiệm, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, dù đó là công việc gì, khó khăn, vất vả đến đâu. Theo Hồ Chí Minh, tinh thần trách nhiệm của mỗi người thể hiện ở chỗ khi Đảng, Chính phủ hoặc cấp trên giao cho ta việc gì, bất kỳ to hay nhỏ, khó hay dễ, thì mỗi người đều phải đem cả tinh thần, lực lượng vượt qua mọi khó khăn, gian khổ, làm cho thành công. Trong chế độ dân chủ của ta, mọi người, mọi cán bộ, đảng viên là chủ nhân đích thực của đất nước, phải làm tròn trách nhiệm của mình một cách tự giác, chứ không phải là làm một cách cẩu thả, dễ làm khó bỏ, đánh trống bỏ dùi, gặp sao làm vậy,v.v.. Vì thế, tinh thần trách nhiệm của người làm cấp dưỡng là lo làm cho cơm lành canh ngọt, không phí phạm của công; của người cán bộ quân sự là luôn học hỏi chính trị và kỹ thuật, chiến thuật, luôn luôn săn sóc đến tinh thần và vật chất của đội viên; đoàn kết nội bộ, giúp đỡ nhân dân; của cán bộ, đảng viên là luôn nắm vững đường lối quần chúng, làm tròn nhiệm vụ với chất lượng và hiệu quả cao nhất; của người cán bộ quản lý là quy tụ được anh em, đồng chí, đồng nghiệp trong tổ chức, tập thể, đơn vị đồng tâm, đồng sức thực hiện thắng lợi mọi nhiệm vụ được giao...

Chủ tịch Hồ Chí Minh từng nhấn mạnh rằng: Đảng và Chính phủ đề ra chủ trương, đường lối và chính sách, nhưng để có thể lãnh đạo được quần chúng, người cán bộ, đảng viên phải có tinh thần trách nhiệm nghiên cứu, hiểu suốt, thấm nhuần chủ trương và chính sách ấy. Theo đó, phải xuất phát từ thực tiễn, bám sát thực tiễn mà điều tra, nghiên cứu hoàn cảnh thiết thực của đơn vị mình, địa phương mình; rồi đặt kế hoạch rõ ràng, tỉ mỉ, thiết thực, để giải thích, tuyên truyền, cổ động quần chúng, làm cho mọi người hiểu thấu và ủng hộ chính sách của Đảng và Chính phủ như là của họ, tạo sự chuyển biến trong nhận thức và hành động, và thi đua thực hiện đầy đủ chính sách ấy. Trong quá trình thực hiện chính sách, mỗi cán bộ, đảng viên nhất là cán bộ quản lý chẳng những phải chịu khó giải thích, tuyên truyền, cổ động, mà còn phải sâu sát quần chúng, gom góp sáng kiến của quần chúng, lãnh đạo quần chúng và hoan nghênh quần chúng phê bình- đó chính "là có tinh thần trách nhiệm đối với Đảng, đối với Chính phủ, đối với nhân dân”[3]. Đó cũng chính là đi đúng đường lối quần chúng, nâng cao chất lượng của công tác dân vận, sát hợp và đáp ứng yêu cầu của thực tiễn.

Không chỉ yêu cầu mỗi người phải nâng cao tinh thần trách nhiệm, Hồ Chí Minh còn là một mẫu mực trong thực hành tinh thần trách nhiệm trên mọi cương vị công tác của mình. Với Người, từ khi còn bôn ba tìm đường cứu nước, từng phải làm rất nhiều nghề để kiếm sống và hoạt động cách mạng cho đến khi lãnh đạo nhân dân làm cách mạng Tháng Tám thành công, trở thành Chủ tịch nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, thì cũng vẫn là một Hồ Chí Minh nhận thức rất rõ vị trí, vai trò của Người trong hệ thống quyền lực nhà nước. Theo đó, Người vừa là người lãnh đạo cao nhất, vừa là đày tớ của dân, lại là một công dân của nước Việt Nam độc lập, nên nhận sự uỷ thác của quốc dân, đồng bào "giống như người lính vâng mệnh lệnh quốc dân ra trước mặt trận", hết lòng tận trung với nước, tận hiếu với dân mà “giàu sang không thể quyến rũ, nghèo khó không thể chuyển lay, uy lực không thể khuất phục".

Trong tiến trình cách mạng, việc lãnh đạo có lúc phạm sai lầm, khuyết điểm, nhưng với tinh thần dám chịu trách nhiệm, không né tránh, Hồ Chí Minh viết trong thư gửi đồng bào nông thôn và cán bộ nhân dịp cải cách ruộng đất ở miền Bắc căn bản hoàn thành rằng: “Trung ương Đảng và Chính phủ đã nghiêm khắc kiểm điểm những sai lầm, khuyết điểm ấy và đã có kế hoạch kiên quyết sửa chữa nhằm đoàn kết cán bộ, đoàn kết nhân dân, ổn định nông thôn, đẩy mạnh sản xuất”[4]. Theo Người, trong mọi việc tu dưỡng, rèn luyện thì tu dưỡng đạo đức là có ý nghĩa nhất, vì đạo đức là gốc, là nền tảng của người cách mạng, là điểm xuất phát quan trọng nhất mỗi cán bộ, đảng viên vì Đảng, vì Tổ quốc, vì đồng bào mà nâng cao tinh thần trách nhiệm trước mỗi công việc được giao. Khi lời nói và việc làm thống nhất thì tinh thần sẽ tiến đến chỗ chí công vô tư và đã chí công vô tư thì khuyết điểm sẽ ngày càng ít đi và tính tốt ngày càng nhiều thêm.

Cũng theo lời Bác, để xứng đáng vừa là người lãnh đạo, vừa là người đày tớ của nhân dân, mỗi cán bộ, đảng viên phải rèn luyện cho đầu óc trong sạch, sáng suốt; biết xem người, biết xét việc, đồng thời phải có gan nói, có gan phụ trách, có gan làm việc, có gan tự phê bình và nhận sự phê bình của người khác để sữa chữa khuyết điểm kịp thời, triệt để. Theo đó, một trong những yêu cầu để mỗi người nâng cao tinh thần trách nhiệm, nói đi đôi với làm chính là rèn luyện đức tính trong sạch, không tham địa vị, không tham tiền tài, không ham người tâng bốc mình và luôn thực hành cần, kiệm, liêm khiết, chính trực… bền bỉ hằng ngày, suốt đời, gắn với thực tiễn cách mạng. Cùng đó, phải phòng và chống chủ nghĩa cá nhân, bỏ lối quan liêu, lối chật hẹp, lối mệnh lệnh, làm việc theo cách chuyên quyền, xa lạ với cách làm việc quần chúng, vì nếu “làm việc không thiết thực, không từ chỗ gốc, chỗ chính, không từ dưới làm nên. Làm cho có chuyện, làm lấy rồi. Làm được thì ít, suýt ra thì nhiều, để làm  báo cáo cho oai, nhưng xét kỹ lại thì rỗng tuếch”[5] thì sẽ không thể quy tụ và hấp dẫn được quần chúng, không thể lãnh đạo được quần chúng.

Theo lời Bác, mỗi cán bộ công chức, dù ít dù nhiều đều có quyền hành, cấp cao quyền to, cấp thấp quyền nhỏ. Có quyền mà xa dân, làm việc theo kiểu quan liêu, mệnh lệnh, không dân chủ thì sớm muộn nhất định thất bại. Có quyền mà "cậy thế mình ở trong ban này ban nọ, rồi ngang tàng phóng túng, muốn sao được vậy, coi khinh dư luận, không nghĩ đến dân. Quên rằng dân bầu mình ra để làm việc cho dân chứ không phải để cậy thế với dân"[6], thì sẽ sa vào chủ nghĩa cá nhân; nhưng nhận thức đúng đắn rằng quyền lực đó là của dân và nhân dân giao phó quyền lực đó cho mình để trở thành "công bộc" tận tụy phụng sự nhân dân thì sẽ làm hết trách nhiệm đối với nhân dân. Do đó, để nâng cao tinh thần trách nhiệm trước công việc, thống nhất giữa lời nói và việc làm, chống chủ nghĩa cá nhân thì tự mình phải mực thước, gương mẫu đi đầu, đem lòng chí công mà đối với người, với việc, “làm bất cứ việc gì cũng đừng nghĩ đến mình trước”, “không ham người tâng bốc mình” như lời Người nói: “Cán bộ Đảng, chính quyền ngay cả Bác là cán bộ cao nhất đều là đầy tớ của nhân dân, phải hết lòng hết sức phục vụ nhân dân, phải cần, kiệm, liêm, chính”, thì sẽ góp phần tu dưỡng và rèn luyện những phẩm cách đạo đức cao quý. Đó chính là có lối sống giản dị trong sáng, luôn gắn bó mật thiết với nhân dân, luôn lấy lợi ích của nhân dân làm mục đích hoạt động của mình; là tấm gương giúp nhân dân nhìn vào để làm những điều đúng, điều thiện, chống lại thói hư, tật xấu; không ngừng củng cố lòng tin của nhân dân với cán bộ, đảng viên, cũng như củng cố mối quan hệ giữa Đảng với nhân dân.

Do vậy, học và làm lời Bác dặn về nêu cao tinh thần trách nhiệm theo chủ đề năm 2014 về "Nâng cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, nói đi đôi với làm" gắn với thực hiện Nghị quyết Trung ương 4 khóa XI "Một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay", kịp thời phát hiện, nhân rộng những tấm gương tiêu biểu của cá nhân và tập thể, những điển hình sáng tạo trong mọi lĩnh vực của cuộc sống... trong thi đua học và làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức của Bác cũng chính là thiết thực làm cho tư tưởng và "tấm gương của Bác Hồ tiếp tục là nguồn cảm hứng để không yếu đuối trong đấu tranh giành lấy tương lai, để không dừng lại ở điều đạt được mà luôn luôn tiến lên phía trước"[7]./.

[1] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb.CTQG, H, 2000, t.7,tr. 480.

[2] Hồ Chí Minh, Toàn tập, sđd, t.9, tr.285.

[3] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Sđd, t.6, tr.346.

[4] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Sđd, t.8, tr.236.

[5] Hồ Chí Minh, Toàn tập, Sđd, t.5, tr.256.

[6] Hồ Chí Minh,  Toàn tập, Sđd, t.4, tr. 57.

[7] Hội thảo quốc tế về Chủ tịch Hồ Chí Minh, Nxb.KHXH, H,1990, tr.54.