Phóng viên (PV): Trong hai năm 2018 và 2019 vừa qua, số người tham gia BHXH tự nguyện đã có sự tăng trưởng ấn tượng, ngành BHXH đã triển khai những giải pháp nào để đạt được kết quả này, thưa đồng chí?

Phó Tổng Giám đốc Trần Ðình Liệu: Chính sách BHXH tự nguyện được triển khai thực hiện từ năm 2008 nhằm tạo cơ hội cho người lao động ở khu vực phi chính thức được tham gia BHXH. Trên thực tế, sau 10 năm triển khai, số người tham gia BHXH tự nguyện vẫn chưa phát triển tương xứng với tiềm năng. Tuy nhiên, ngày 23-5-2018, sau khi Hội nghị lần thứ bảy Ban Chấp hành Trung ương khóa XII ban hành Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH cùng với định hướng thực hiện "BHXH toàn dân" và Nghị quyết số 102/NQ-TW ngày 3-8-2018 của Chính phủ thực hiện giao chỉ tiêu phát triển đối tượng tham gia BHXH cho UBND tỉnh, thành phố; coi đó là chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương, công tác phát triển BHXH tự nguyện đã có sự bứt phá rõ rệt. Năm 2018, cả nước có hơn 277 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện, tăng gần 53 nghìn người, tương ứng tăng 23,6% so năm 2017. Năm 2019, con số đã tăng lên gần 574 nghìn người, tăng gần 297 nghìn người, tương ứng tăng 107,1% so với năm 2018, chiếm 1,17% so với lực lượng lao động trong độ tuổi lao động. Ðặc biệt, số người tham gia BHXH tự nguyện tăng mới trong năm 2019 đã bằng tổng số người tham gia BHXH tự nguyện phát triển được của cả 11 năm trước cộng lại.

Ðể có được kết quả đó, BHXH Việt Nam nỗ lực triển khai nhiều giải pháp với quyết tâm đưa Nghị quyết số 28 vào cuộc sống. Việc thiết kế chính sách BHXH tự nguyện đã có những thay đổi và thuận lợi hơn rất nhiều cho người tham gia. Hiện nay, chỉ cần là công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên và không giới hạn trần tuổi là có thể tham gia BHXH tự nguyện. Các phương thức đóng đa dạng và linh hoạt, nới rộng thời điểm đóng. Quy định mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện cũng phù hợp hơn. Từ ngày 1-1-2018, người tham gia BHXH tự nguyện còn được Nhà nước hỗ trợ tiền đóng theo tỷ lệ phần trăm (%) trên mức đóng BHXH hằng tháng theo mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn.

Về tổ chức thực hiện, thời gian qua, BHXH Việt Nam tăng cường phối hợp các cơ quan liên quan; nỗ lực thực hiện nhiều giải pháp đồng bộ như: Tham gia đề xuất hoàn thiện chính sách cho phù hợp tình hình thực tiễn; thực hiện cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin tạo thuận lợi cho người tham gia, thụ hưởng chính sách. Ðổi mới, tăng cường công tác truyền thông, nhất là trên môi trường mạng xã hội, khuyến khích mỗi cán bộ, công chức, viên chức, người lao động trong toàn ngành BHXH là một tuyên truyền viên để giới thiệu, vận động người dân tham gia...

Ðặc biệt, tháng 5 hằng năm đã được chọn là Tháng Vận động triển khai BHXH toàn dân theo Quyết định số 1676/QÐ-TTg ngày 21-11-2019 của Thủ tướng Chính phủ, đây là cơ hội tốt để BHXH Việt Nam và các ngành liên quan tập trung tuyên truyền trong tháng cao điểm. Lễ ra quân Tháng Vận động triển khai BHXH toàn dân với chủ đề "Chính sách BHXH - điểm tựa an sinh của người lao động và nhân dân" và lễ ra quân hưởng ứng Ngày Bảo hiểm y tế Việt Nam - Tuyên truyền vận động người dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình do BHXH Việt Nam và Tổng công ty Bưu điện Việt Nam tổ chức tháng 5 và tháng 7-2020 vừa qua đã trực tiếp vận động được gần 134 nghìn người, trong đó, có gần 63 nghìn người tham gia BHXH tự nguyện, hơn 71 nghìn người tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình. Con số đó đã khẳng định niềm tin của người lao động và nhân dân đối với chính sách an sinh xã hội ưu việt của Ðảng và Nhà nước ta.

PV: Có thể thấy, đối tượng tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn thấp hơn nhiều so với tiềm năng, trong khi khu vực lao động phi chính thức vẫn là "dư địa" lớn. Tuy nhiên, thu nhập của người lao động thuộc khu vực này còn thấp và không ổn định, đang là rào cản, thách thức không nhỏ trong phát triển đối tượng. Ðồng chí có thể cho biết rõ hơn về những khó khăn trong việc phát triển nhóm đối tượng này?

Phó Tổng Giám đốc Trần Ðình Liệu: Công tác phát triển BHXH, nhất là BHXH tự nguyện hiện nay đang phải đối mặt nhiều khó khăn, thách thức. Vẫn còn nhiều người dân chưa có thông tin đầy đủ về chính sách BHXH tự nguyện; khi nói về quyền lợi, họ cũng thường so sánh việc BHXH bắt buộc có năm chế độ nhưng BHXH tự nguyện chỉ có hai chế độ là hưu trí và tử tuất. Tuy nhiên, nhiều người chưa biết, hưởng năm chế độ vì người tham gia BHXH bắt buộc phải đóng tiền cho năm chế độ, hưởng hai chế độ vì người dân chỉ đóng tiền cho hai chế độ. Trong khi đó, nếu đóng cả năm chế độ thì với người lao động tự do, không có sự đóng góp cùng của doanh nghiệp sẽ là một gánh nặng lớn.

Nhiều người cũng nghĩ việc bỏ tiền ra đóng BHXH tự nguyện đến lúc hưởng sẽ không hấp dẫn, không bằng việc gửi tiết kiệm. Nhưng thực tế, với một phép tính đơn giản: Nếu người dân đóng BHXH tự nguyện 22% trên mức 700 nghìn đồng của chuẩn hộ nghèo hằng tháng thì trong vòng 20 năm khi nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi thì nhận lương hưu mỗi tháng được 400 nghìn đồng lớn hơn rất nhiều số tiền đóng hằng tháng 154 nghìn đồng... Bên cạnh đó, số tiền lương hưu này cũng được điều chỉnh tăng lên theo chính sách tiền lương của Nhà nước. Chỉ một phép tính đơn giản có thể thấy chính sách BHXH tự nguyện mang lại lợi ích rất lớn cho người tham gia.

PV: Vậy BHXH Việt Nam sẽ có những kế hoạch và giải pháp như thế nào để phát triển bền vững BHXH tự nguyện cho người dân, thưa đồng chí?

Phó Tổng Giám đốc Trần Ðình Liệu: Nghị quyết 28-NQ/TW được xác định là kim chỉ nam cho mọi hoạt động của ngành BHXH, trong đó, mở rộng phạm vi bao phủ BHXH, là mục tiêu trước mắt và lâu dài để hướng tới BHXH toàn dân, bảo đảm an sinh xã hội cho mọi người lao động. Vì vậy, ngành BHXH sẽ tập trung xây dựng niềm tin của nhân dân đối với chính sách BHXH qua việc tập trung đổi mới toàn diện nội dung, hình thức và phương pháp tuyên truyền BHXH theo Quyết định số 1676/QÐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ ký ban hành ngày 21-11-2019. Trong đó, chú trọng tăng cường phối hợp các bộ, ngành, các cơ quan truyền thông, cơ quan thông tấn, báo chí, cấp ủy, chính quyền các cấp đẩy mạnh công tác truyền thông với nhiều hình thức đa dạng, phong phú, hiện đại. Thông qua đó, giúp người dân, người lao động hiểu rõ quyền, lợi ích của việc tham gia BHXH trên cơ sở nhận thức đúng, đầy đủ và sâu sắc chủ trương, quan điểm của Ðảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về BHXH, từ đó, tạo sự đồng thuận, chủ động tham gia.

Ðồng thời, BHXH Việt Nam tiếp tục đề xuất, kiến nghị hoàn thiện hệ thống pháp luật về BHXH để tăng tính hấp dẫn, thuận lợi hơn nữa cho người tham gia. Trong đó kiến nghị, đề xuất: Sửa đổi quy định về điều kiện, về thời gian đóng BHXH tự nguyện để được hưởng lương hưu, kết hợp điều chỉnh cách tính hưởng lương hưu; Quy định điều chỉnh tăng và linh hoạt hơn về sự hỗ trợ của Nhà nước cho người tham gia BHXH tự nguyện, nhất là đối tượng người nông dân, người lao động phi chính thức không thuộc hộ nghèo, cận nghèo để tăng mức độ hấp dẫn, khuyến khích tăng số người tham gia BHXH tự nguyện; Quy định điều kiện về tuổi để được hưởng lương hưu giữa nam và nữ cho phù hợp để khuyến khích người nông dân, người lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện.

Bên cạnh đó, BHXH Việt Nam cũng sẽ đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, hỗ trợ nghiệp vụ, cải cách thủ tục hành chính; tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ, quản lý và thường xuyên kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ đối với tổ chức, bộ máy làm công tác thu, đại lý thu. Chấn chỉnh kịp thời, nâng cao chất lượng phục vụ để người dân không chỉ có niềm tin vào chính sách mà còn có niềm tin tưởng tuyệt đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động ngành BHXH.

PV: Xin cảm ơn đồng chí!