Bảo đảm an sinh xã hội của người dân

Tại phiên họp thẩm định dự án Luật BHXH (sửa đổi) do Bộ Tư pháp tổ chức, Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Bá Hoan nhấn mạnh, qua hơn 7 năm thi hành, Luật BHXH 2014 đã đi vào cuộc sống, khẳng định tính đúng đắn của chính sách theo nguyên tắc đóng-hưởng, đáp ứng nguyện vọng của đông đảo NLĐ, bảo đảm an sinh xã hội và hội nhập quốc tế. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, quá trình thực hiện Luật BHXH 2014 cũng bộc lộ một số tồn tại, hạn chế, bất cập.

Thứ trưởng Bộ LĐ-TB&XH Nguyễn Bá Hoan phát biểu tại phiên họp

Cụ thể như: Diện bao phủ đối tượng tham gia và hưởng BHXH trên thực tế còn thấp so với tiềm năng; tính tuân thủ pháp luật BHXH chưa cao, vẫn còn tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH ở nhiều địa phương, DN; chính sách BHXH tự nguyện chưa thật sự hấp dẫn người dân; một số quy định không còn phù hợp với bối cảnh, điều kiện thực tiễn hiện nay…

Vì vậy, theo ông Nguyễn Bá Hoan, việc sửa đổi Luật BHXH là rất cần thiết nhằm bảo đảm an sinh xã hội của người dân dựa trên quyền con người theo quy định của Hiến pháp và thể chế hóa các nội dung trong Nghị quyết số 28-NQ/TW; mở rộng, gia tăng quyền lợi, tạo sự hấp dẫn để thu hút NLĐ tham gia BHXH; cũng như bảo đảm tốt nhất quyền lợi cho NLĐ đang làm việc và người hưởng lương hưu.

Bên cạnh đó, theo ông Hoan, dự án Luật BHXH lần này sẽ sửa đổi căn bản các vướng mắc, bất cập phát sinh trong thực tiễn; bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, đồng bộ, thống nhất, khả thi, phù hợp tiêu chuẩn quốc tế và bảo đảm yếu tố bình đẳng giới; hướng tới hoàn thiện quy định quản lý nhà nước và hệ thống tổ chức thực hiện chuyên nghiệp, hiện đại, hiệu quả, công khai, minh bạch.

Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn phát biểu tại phiên họp

Khẳng định Luật BHXH (sửa đổi) là một trong những dự án luật nhận được nhiều sự quan tâm từ người dân, Quốc hội và cử tri, Phó Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Lê Hùng Sơn đánh giá cao công tác chuẩn bị bộ hồ sơ của cơ quan soạn thảo. Tuy nhiên, Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn cũng đề nghị cơ quan soạn thảo cần hoàn thiện, “gia cố” thêm nội dung Báo cáo Tổng kết thi hành Luật BHXH 2014.

Theo đó, cần phải đánh giá tổng thể, khách quan, toàn diện các nguyên nhân chủ quan, khách quan dẫn tới tình trạng chậm đóng, trốn đóng BHXH kéo dài, để có giải pháp khắc phục; phát triển hệ thống BHXH linh hoạt, đa dạng, đa tầng, hiện đại và hội nhập quốc tế theo nguyên tắc đóng-hưởng, công bằng, bình đẳng, chia sẻ và bền vững.

Đồng thời, cần làm rõ nội hàm các chính sách quy định cấu thành các tầng của hệ thống này; nghiên cứu thêm lộ trình NSNN chi trả trợ cấp từ 80 tuổi trở lên thay bằng hỗ trợ một phần đóng BHXH cho NLĐ trong khi còn tuổi lao động. Quy định về hưởng BHXH một lần theo Luật BHXH 2014 làm phát sinh một số hệ lụy, ảnh hưởng đến mục tiêu đảm bảo an sinh bền vững cho người dân.

"BHXH Việt Nam nhất trí với việc sửa đổi theo phương án 2 của Bộ LĐ-TB&XH, đồng thời đề xuất điều chỉnh phương án 2 theo hướng bỏ quy định chờ sau 12 tháng. Cụ thể, có thời gian đóng BHXH chưa đủ 15 năm mà NLĐ có yêu cầu thì được giải quyết một phần nhưng tối đa không quá 50% tổng thời gian đã đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất. Thời gian đóng BHXH còn lại được bảo lưu để hưởng chế độ BHXH khi đủ tuổi nghỉ hưu. Thời gian bảo lưu này không được tính cho lần hưởng BHXH một lần tiếp theo, trừ trường hợp quy định tại các Điểm a, b, c, d, Khoản này”- Phó Tổng Giám đốc Lê Hùng Sơn thông tin.

Tăng cường truyền thông về BHXH một lần

Về các chế độ trợ cấp hưu trí xã hội, đại diện Bộ Tài chính đánh giá, việc quy định cụ thể mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng đối với đối tượng đáp ứng điều kiện được hưởng mức trợ cấp bằng 500.000 đồng/người/tháng là chưa phù hợp. Bởi, việc điều chỉnh mức chuẩn trợ giúp xã hội tùy theo khả năng cân đối của NSNN, tốc độ tăng giá tiêu dùng và tình hình đời sống của đối tượng bảo trợ xã hội, bảo đảm tương quan chính sách với các đối tượng khác. Theo đó, luật nên sửa đổi theo hướng chỉ quy định về điều kiện, chế độ đối với đối tượng trợ cấp hưu trí xã hội; mức chi cụ thể giao Chính phủ quy định.

Các đại biểu tham dự phiên họp

Về chế độ đối với NLĐ không đủ điều kiện hưởng lương hưu và chưa đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội, đây là chính sách BHXH mới bổ sung tại dự án Luật BHXH lần này. Tuy nhiên, dự án không nêu rõ cách tính mức hưởng, thời gian hưởng chính sách này. Nếu mức hưởng không khác biệt lớn so với mức lương hưu, NLĐ sẽ có xu hướng lựa chọn tham gia với thời gian vừa đủ để không đủ điều kiện hưởng lương hưu mà được hưởng trợ cấp hằng tháng và tiếp tục hưởng trợ cấp hưu trí xã hội khi đủ tuổi hưởng trợ cấp hưu trí xã hội. Do đó, điều này sẽ không khuyến khích NLĐ tham gia BHXH tự nguyện. Vì vậy, Bộ LĐ-TB&XH cần nghiên cứu kỹ chính sách này, đề xuất cụ thể cách tính mức hưởng, thời gian hưởng, đảm bảo nguyên tắc đóng-hưởng, không mâu thuẫn với chính sách trợ cấp hưu trí xã hội và không tác động tiêu cực đến chính sách khuyến khích BHXH tự nguyện.

Tại phiên họp, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Đặng Hoàng Oanh khẳng định, nội dung dự án Luật BHXH (sửa đổi) cơ bản phù hợp với đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước; cụ thể hóa được các quy định tại Nghị quyết số 28-NQ/TW về cải cách chính sách BHXH, Văn kiện Đại hội XIII của Đảng; đảm bảo tính hợp hiến, tính hợp pháp, tính thống nhất với hệ thống pháp luật; phù hợp với các cam kết quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Vì thế, để hoàn thiện hồ sơ dự án Luật BHXH, cơ quan soạn thảo cân nhắc, điều chỉnh một số nội dung. Theo đó, đối với quy định các mức trợ cấp hưu trí xã hội hằng tháng (500.000 đồng/người/tháng) và mức trợ cấp mai táng (10.000.000 đồng) tại dự án luật, cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình căn cứ, cơ sở quy định mức trợ cấp trên; đồng thời đề xuất giao Chính phủ quy định mức trợ cấp này để đảm bảo tính linh hoạt, phù hợp với tình hình thực tế.

Cùng với đó, BHXH một lần là chính sách lớn, là vấn đề phức tạp; việc thực hiện giải pháp này có thể dẫn đến mức hưởng BHXH một lần thấp hơn so với mức hưởng hiện nay. Do đó, cơ quan chủ trì soạn thảo phải nghiên cứu, phân tích, đánh giá kỹ tác động của mỗi phương án, quan điểm lựa chọn của mình và rà soát, bổ sung quy định cụ thể, chi tiết hơn đối với Điểm đ, Khoản 1 Điều 77 dự án Luật; đồng thời tăng cường công tác truyền thông về BHXH một lần.

Ngoài ra, ban soạn thảo cũng cần cân nhắc, điều chỉnh một số nội dung khác như: Lược bỏ các quy định thuộc pháp luật chuyên ngành liên quan đến thanh tra, xử lý vi phạm hành chính, khiếu nại tố cáo; rà soát, điều chỉnh các quy định giao cho Chính phủ hướng dẫn; quy định trách nhiệm của các cơ quan quản lý nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước đối với lĩnh vực BHXH; bổ sung các quy định đặc thù dành cho lực lượng vũ trang...