Theo thống kê, tính đến hết năm 2020, cả nước có 16,176 triệu người tham gia BHXH, chiếm 33,5% so với lực lượng lao động trong độ tuổi, hoàn thành chỉ tiêu Chính phủ giao năm 2020, tăng gần 400.000 người so với năm 2019 và tăng hơn 3,85 triệu người so với đầu năm 2016. Riêng BHXH tự nguyện có sự tăng trưởng vượt bậc khi cả nước đã vận động được 1,128 triệu người tham gia, tăng gấp hơn 184 lần so với năm 2008- năm đầu tiên triển khai chính sách này. Trong đó, nông dân và lao động khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện đạt 2,31% lực lượng lao động trong độ tuổi, cao hơn 2 lần so với chỉ tiêu đề ra tại Nghị quyết số 28-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương là 1%.

Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh phát biểu tại phiên họp của Ủy ban TVQH

Đây cũng là năm đầu tiên số người tham gia BHXH bắt buộc bị giảm so với năm trước. Nguyên nhân chính là do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp, dẫn đến NLĐ tại các DN, cơ sở sản xuất kinh doanh bị mất việc làm, không còn thuộc diện tham gia BHXH bắt buộc. Ngoài ra, việc tiếp tục thực hiện chính sách tinh giản biên chế, sắp xếp lại cơ cấu, tổ chức bộ máy cũng làm cho lao động thuộc khu vực HCSN, đảng, đoàn thể, LLVT giảm, tác động đến số người tham gia BHXH bắt buộc.

Báo cáo thẩm tra của Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho thấy, kết quả phát triển đối tượng tham gia BHXH năm 2020 là nỗ lực, cố gắng rất lớn của Chính phủ. Tuy nhiên, nếu không có giải pháp phù hợp thì chúng ta sẽ khó đạt được mục tiêu đến năm 2021 có 35% và đến năm 2025 có 45% lực lượng lao động trong độ tuổi tham gia BHXH. Cùng với đó, số người hưởng BHXH một lần tiếp tục tăng, ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng phát triển đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Cũng do ảnh hưởng của dịch bệnh nên nhiều DN gặp khó khăn trong sản xuất kinh doanh, dẫn đến tình trạng chậm đóng, tạm dừng đóng BHXH tăng cao; công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật BHXH, BH thất nghiệp gặp nhiều hạn chế.

Nhận định về tình hình nợ BHXH, ông Lê Văn Khảm- Ủy viên Thường trực Ủy ban Xã hội cho biết, qua thanh tra cho thấy còn nhiều NLĐ thuộc diện phải đóng BHXH nhưng không đóng, dẫn đến số nợ BHXH trong 3 năm rất lớn. “Liệu có phải DN cố tình không đóng BHXH cho NLĐ hay không?”- ông Khảm đặt vấn đề và cho rằng, thời gian tới các cấp, các ngành cần phải vào cuộc xử lý nghiêm DN nợ đọng BHXH để tăng tính răn đe…

Liên quan đến công tác mở rộng diện bao phủ BHXH, Tổng Giám đốc BHXH Việt Nam Nguyễn Thế Mạnh cho biết: Những năm qua, ngành BHXH Việt Nam được đánh giá cao về công tác ứng dụng CNTT và đạt nhiều kết quả tích cực, đặc biệt là xây dựng CSDL về BHXH, qua đó tạo thuận lợi nhất cho người tham gia BHXH, BHYT. “Năm 2020, một số chỉ tiêu trong đó có chỉ tiêu thu và tốc độ phát triển BHXH không cao bằng năm 2019 là do trong quý IV/2019 BHXH Việt Nam lập kế hoạch cho năm 2020 trong điều kiện chưa có dịch bệnh. Khó khăn như vậy, nhưng ngành BHXH Việt Nam đã hoàn thành mọi chỉ tiêu được giao, nhất là chỉ tiêu BHXH tự nguyện tăng gấp đôi năm 2019. Kết quả này đã thể hiện quyết tâm của toàn Ngành. Công tác truyền thông được đẩy mạnh trên các phương tiện thông tin đại chúng cũng như mạng xã hội. Vì vậy, đến 30/9/2021, số người tham gia BHXH tự nguyện vẫn tăng so với cùng kỳ”- Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh thông tin.

An toàn quỹ BHXH luôn đặt lên hàng đầu

Cũng liên quan vấn đề an toàn quỹ BHXH, ông Đào Ngọc Dung- Bộ trưởng Bộ LĐ-TB&XH cho biết: “Vài năm trước đây, lo lắng lớn nhất là vấn đề an toàn quỹ. Nhiều người cứ nói vỡ quỹ, thông tin rất nhiều chiều. Nhưng đến giờ có thể khẳng định, các quỹ là bền vững, thậm chí chúng ta còn dành một lượng tiền rất lớn kết dư để hỗ trợ NLĐ và chủ SDLĐ. Trong 4 tháng qua, tác động của đại dịch rất phức tạp và ảnh hưởng sâu rộng đến đời sống xã hội, nhưng do BHXH hoạt động hiệu quả, có tích lũy, chúng ta mới quyết định được 2 chính sách hỗ trợ cho NLĐ và chủ SDLĐ theo Nghị quyết 68, Nghị quyết 116”- ông Dung nhấn mạnh.

Chính sách BHXH ngày càng thu hút nhiều người tham gia

Chia sẻ về việc này, theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh, thời gian qua, ngành BHXH Việt Nam đã sử dụng đồng bộ các biện pháp quản lý như liên thông dữ liệu với cơ quan Thuế… nên đã phát hiện nhiều người chậm đóng, trốn đóng, không khai báo và đã tăng số người tham gia. Đồng thời, ứng dụng VssID ra đời đã giúp NLĐ tra cứu được quá trình đóng- hưởng BHXH, BHYT của mình. “Khi mở ứng dụng VssID, NLĐ sẽ thấy mình được đóng hay không, từ đó có ý kiến với cơ quan quản lý và chủ SDLĐ để kịp thời được đóng BHXH. Tuy nhiên, đến thời điểm này, việc xử lý hình sự đối với những hành vi trốn đóng, nợ đọng BHXH, BHYT vẫn còn nhiều khó khăn. Riêng về công tác quản lý quỹ BHXH, BHXH Việt Nam luôn đặt vấn đề an toàn lên hàng đầu theo hướng phát triển bền vững và đảm bảo quyền lợi của người tham gia BHXH, BHYT”- Tổng Giám đốc Nguyễn Thế Mạnh khẳng định.

Đánh giá cao những kết quả BHXH Việt Nam đạt được, nhất là về công tác thanh kiểm tra, ông Đặng Thuần Phong- Phó Chủ nhiệm Ủy ban Xã hội của Quốc hội cho rằng, ngành BHXH Việt Nam đã thực hiện tốt công tác cải cách TTHC và ứng dụng CNTT, đến nay đã hoàn thành cung cấp dịch vụ công ở mức độ 4 cho tất cả các TTHC của Ngành. Năm 2020, toàn Ngành cũng đã thực hiện tốt việc kết nối, chia sẻ dữ liệu với các bộ, ngành, địa phương trong việc thực hiện chính sách, chế độ BHXH, quản lý và sử dụng quỹ BHXH. Đặc biệt, ứng dụng VssID đã giúp hiện thực hóa nhiệm vụ xây dựng thẻ BHYT và sổ BHXH điện tử theo quy định của Luật BHXH và Luật BHYT, góp phần công khai, minh bạch và hạn chế tình trạng nợ đóng, trốn đóng BHXH, BHYT.

“Hiện nay, tỷ lệ người hưởng BHXH một lần so với tổng số người tham gia BHXH vẫn chỉ dao động ở mức 5% trong các năm qua, nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác phát triển đối tượng. Với tốc độ, tình hình phát triển đối tượng tham gia BHXH tự nguyện và thực tế đời sống, thu nhập khó khăn như hiện nay, dự báo có thể số người hưởng chế độ BHXH một lần sẽ tăng cao vào các năm tiếp theo…”- ông Đặng Thuần Phong nhận định.