Theo thống kê của GLOBOCAN- một dự án của Cơ quan Nghiên cứu ung thư quốc tế thuộc Tổ chức Y tế thế giới (WHO), trong năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư. Các ung thư phổ biến ở nam giới tại Việt Nam gồm: Ung thư gan, phổi, dạ dày, đại trực tràng, tiền liệt tuyến (chiếm khoảng 65,8% tổng các loại ung thư). Ở nữ giới, các bệnh ung thư phổ biến gồm: Ung thư vú, phổi, đại trực tràng, dạ dày, gan (chiếm 59,4% tổng các loại ung thư).

Khám tầm soát ung thư

Lý giải nguyên nhân khiến số người mắc và tử vong do ung thư ở Việt Nam tăng nhanh, các chuyên gia của BV K cho biết: Ung thư là bệnh lý gây nên bởi nhiều yếu tố phối hợp, nhưng tựu chung là 2 nhóm yếu tố: Nhóm yếu tố thay đổi được (hành vi lối sống, môi trường…) và nhóm yếu tố không thay đổi được (tuổi, gen…). Tại Việt Nam, chúng ta đang đang đối mặt với già hóa dân số, khi tuổi thọ trung bình của người dân tăng (73,6 tuổi). Tuổi càng cao, thời gian tiếp xúc với các yếu tố nguy cơ càng dài, thì tỷ lệ mắc ung thư càng cao. Trong khi đó, các yếu tố về hành vi lối sống phải kể tới là hút thuốc lá (là nguyên nhân của 30% các loại ung thư, gây ra 20 loại ung thư khác nhau và 90% nguyên nhân của ung thư phổi); lạm dụng rượu bia là nguyên nhân gây ra ung thư miệng, họng, gan, vú, đại trực tràng.

Ngoài ra, chế độ ăn uống không hợp lý cũng là một trong những nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh (ăn nhiều mỡ động vật, ít chất xơ, sử dụng các thực phẩm mốc, hay thực phẩm chế biến sẵn như thịt hun khói, cá muối… tạo nên 35% nguyên nhân gây ung thư, như ung thư vú, thực quản, đại trực tràng…). Đồng thời, thói quen ít vận động, ô nhiễm không khí và môi trường cũng là những yếu tố gây ung thư. Và, một trong những nguyên nhân khiến con số thống kê về tỷ lệ mắc ung thư ở Việt Nam tăng lên, là do người dân chủ động hơn trong khám tầm soát ung thư, tỷ lệ phát hiện bệnh sớm cũng tăng lên, cùng với hệ thống ghi nhận ung thư tốt hơn.

Ung thư là một trong các bệnh lý không lây nhiễm. Việt Nam không tách riêng chương trình phòng chống ung thư như nhiều nước, mà gộp chung thành chương trình phòng chống các bệnh không lây nhiễm và đã được Chính phủ đưa vào Chương trình Quốc gia Y tế-dân số và Chương trình Sức khỏe Việt Nam, nhằm tiến tới mục tiêu kiểm soát tình trạng ung thư.

Để thực hiện các chương trình này, các chuyên gia đã lên tiếng khuyến cáo: Với bệnh ung thư nếu phát hiện càng sớm, thì tỷ lệ chữa khỏi càng cao và tiết kiệm nhiều chi phí. Ngược lại, nếu phát hiện ở giai đoạn muộn, thì luôn để lại gánh nặng lớn về chi phí, trong khi hiệu quả điều trị giảm đáng kể. Do vậy, mỗi người dân cần duy trì thói quen khám sức khoẻ định kỳ, khi có bất kỳ dấu hiệu nghi ngờ ung thư cần đến các cơ sở y tế chuyên khoa để được thăm khám, phát hiện sớm hoặc loại trừ bệnh ung thư.

Ngoài ra, nên thực hiện những khuyến cáo dưới đây để giảm nguy cơ mắc bệnh: Không hút thuốc lá, thuốc lào; không sử dụng rượu bia, chất kích thích; có chế độ ăn uống, dinh dưỡng phù hợp như ăn nhiều rau, quả. Hạn chế sử dụng chất béo, thịt đỏ, thức ăn chứa nhiều muối, tránh đồ uống có đường. Không ăn thực phẩm mốc, ôi thiu, thực phẩm nhiễm hóa chất, thuốc trừ sâu, thuốc tăng trọng...; xây dựng chế độ tập luyện, nghỉ ngơi hợp lý, giữ tinh thần thoải mái; sinh hoạt tình dục lành mạnh, an toàn; thực hiện tiêm chủng đầy đủ viêm gan B, HPV...