Theo Bộ LĐ-TB&XH, kinh nghiệm của nhiều nước quy định thời gian tham gia BHXH 10 năm là đã đủ điều kiện hưởng lương hưu, mặc dù thời gian đóng BHXH ngắn thì mức lương hưu có thể thấp. Tuy nhiên, với khoản lương hưu được trả hằng tháng vẫn đảm bảo tốt hơn cuộc sống cho NLĐ khi về già, giảm gánh nặng cho NSNN trong việc đảm bảo trợ cấp xã hội cho người cao tuổi.

Chính vì vậy, dự thảo BHXH (sửa đổi) đề xuất giảm điều kiện số năm đóng BHXH tối thiểu để được hưởng lương hưu từ 20 năm xuống 15 năm. Quy định này nhằm tạo cơ hội cho những người tham gia muộn (trên 40 tuổi) hoặc những người tham gia không liên tục dẫn đến khi đến tuổi nghỉ hưu vẫn không tích lũy đủ 20 năm đóng BHXH cũng được hưởng lương hưu hằng tháng.

Đánh giá tác động của việc giảm số năm đóng BHXH xuống 15 năm, Bộ LĐ-TB&XH cho rằng, không có tác động về kinh tế do NSNN không phát sinh thêm chi phí trong việc thực hiện chính sách này. Tuy nhiên, việc giảm điều kiện về số năm đóng để hưởng lương hưu có thể giúp gia tăng số người được hưởng lương hưu khi hết tuổi lao động, giảm gánh nặng cho Nhà nước trong việc đảm bảo an sinh xã hội cho người cao tuổi.

Đặc biệt, đối với quỹ BHXH, việc giảm điều kiện về số năm đóng BHXH cần thiết để NLĐ có thể hưởng lương hưu khi đủ tuổi- có nghĩa là, so với quy định hiện hành thì NLĐ có thể được hưởng lương hưu sớm hơn, trong trường hợp đã đủ tuổi và có thời gian đóng từ đủ 15 năm trở lên. Do đó, việc này về cơ bản là có tác động tiêu cực đến quỹ BHXH, mặc dù những người này sẽ hưởng với mức hưởng thấp hơn, nhưng thời gian chi trả sẽ được thực hiện sớm hơn và kéo dài hơn.

Đối với NLĐ, việc sửa đổi chính sách sẽ giúp họ dễ dàng đạt đủ điều kiện cần thiết để được hưởng lương hưu. Song, do cách tính mức lương hưu của người nghỉ hưu dựa trên thời gian đóng góp và mức tiền lương, thu nhập làm căn cứ đóng BHXH, nên việc giảm điều kiện về thời gian đóng BHXH sẽ làm xuất hiện thêm nhiều trường hợp người nghỉ hưu ở mức lương hưu thấp, đặc biệt đối với những người tham gia BHXH tự nguyện ở mức thu nhập làm căn cứ đóng BHXH tự nguyện (1.500.000 đồng/tháng). Với nhóm này, thời gian tham gia vừa đủ 15 năm thì mức hưởng khi nghỉ hưu khá thấp, chỉ nhỉnh hơn một chút so với trợ cấp hưu trí xã hội.

Trước những lo ngại về việc giảm năm đóng khiến mức lương hưu thấp, ông Nguyễn Duy Cường- Phó Vụ trưởng Vụ BHXH (Bộ LĐ-TB&XH) nhấn mạnh, muốn có lương hưu cao thì tỷ lệ đóng phải cao, số năm đóng dài, song hiện ưu tiên lựa chọn từ chỗ “chưa có lương hưu đến có lương hưu trước đã”, dần dần mới tính đến câu chuyện cải thiện mức hưởng. “Bản chất của BHXH nói chung và chính sách hưu trí nói riêng đều hướng đến tích lũy thời gian đóng trong thời gian còn trẻ để về già được hưởng lương hưu. Khi đặt vấn đề này trong xây dựng dự thảo Luật BHXH, chúng tôi cũng rất trăn trở, sau này cần thông tin đầy đủ cho NLĐ. Nhà nước luôn khuyến khích NLĐ tích lũy quá trình đóng càng nhiều năm để sau này có mức lương hưu cao”- ông Cường lưu ý.