Đây là con số được đưa ra trong Chương trình Hội thảo báo chí phòng chống bệnh viêm gan vi-rút do Cục Y tế dự phòng – Bộ Y tế tổ chức ngày 29-8, tại Hà Nội.

Bệnh viêm gan vi-rút là bệnh truyền nhiễm phổ biến gây ra hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe và dẫn đến tử vong do các biến chứng nguy hiểm như suy gan cấp, xơ gan và ung thư gan. Có năm loại viêm gan vi-rút, trong đó viêm gan vi-rút B và C lây truyền tương tự như vi-rút HIV (bao gồm qua đường máu, quan hệ tình dục và từ mẹ sang con).

Viêm gan vi-rút D chỉ lây truyền khi có mặt viêm gan B và có đường lây truyền tương tự. Viêm gan vi-rút A và E lây qua đường phân – miệng, do thức ăn, nước uống bị nhiễm nguồn bệnh và vệ sinh không đầy đủ. Trong năm loại vi-rút viêm gan, vi-rút viêm gan B và C có ảnh hưởng đến sức khỏe con người nhiều nhất.

Theo ước tính của Tổ chức Y tế thế giới, có khoảng 240 triệu trường hợp nhiễm vi-rút viêm gan B mãn tính và khoảng 130-150 triệu trường hợp nhiễm vi-rút viêm gan C mãn tính trên toàn cầu. Số trường hợp tử vong do viêm gan vi-rút B và C ước tính mỗi năm là khoảng 1,4 triệu người. Vi-rút viêm gan B và C là nguyên nhân gây ung thư gan hàng đầu, ước tính có khoảng 57% các trường hợp xơ gan và 78% trường hợp ung thư gan tiên phát do nhiễm vi-rút viêm gan B và C.

Việt Nam là một trong những nước có tỷ lệ nhiễm vi-rút viên gan B và viêm gan C cao trong khu vực và chịu hậu quả nặng nề do nhiễm vi-rút viêm gan gây nên. Theo các kết quả nghiên cứu tại Việt Nam ở một số nhóm quần thể, tỷ lệ nhiễm vi-rút viêm gan B là khoảng 6-20% và tỷ lệ nhiễm vi-rút viêm gan C là khoảng 0,2-4%. Tại Việt Nam, vi-rút viêm gan B lây truyền chủ yếu từ mẹ sang con và vi-rút viêm gan C lây truyền chủ yếu qua đường máu.

Theo kết quả mô hình ước tính gánh nặng bệnh tật do vi-rút viêm gan B và C do Bộ Y tế phối hợp Tổ chức Y tế thế giới thực hiện, ước tính hiện nay có khoảng 7,8 triệu người nhiễm vi-rút viêm gan B và khoảng một triệu người nhiễm vi-rút viêm gan C. Số trường hợp tử vong ước tính tại thời điểm năm 2015 do vi-rút viêm gan B là khoảng hơn 23 nghìn người và do vi-rút viêm gan C là khoảng hơn sáu nghìn người.

Hiện nay, bệnh viêm gan vi-rút B và C có thể dự phòng và điều trị được. Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới, chiến lược phối hợp điều trị và dự phòng có thể loại trừ viêm gan vi-rút B và C như là mối đe dọa với sức khỏe cộng đồng vào năm 2030.

Các biện pháp dự phòng lây nhiễm viêm gan vi rút B và C bao gồm tiêm vắc-xin viêm gan B đầy đủ, trong đó có liều trong vòng 24 giờ đầu sau sinh. Kiểm soát nhiễm khuẩn trong quá trình chăm sóc sức khỏe bao gồm cả trong và ngoài cơ sở y tế; thực hiện các biện pháp can thiệp giảm tác hại cho những người tiêm chích ma túy.

Đối với trẻ em ở khu vực có tỷ lệ nhiễm vi-rút viêm gan B cao như Việt Nam, Tổ chức Y tế thế giới khuyến cáo tất cả trẻ em nên được tiêm phòng vắc-xin viêm gan B trong vòng 24 giờ sau khi sinh và các liều sau đó theo lịch tiêm chủng. Theo tổ chức Y tế thế giới, năm 2016 tỷ lệ bao phủ vắc-xin viêm gan B trên toàn cầu đạt 83%, tuy nhiên tỷ lệ tiêm vắc-xin viêm gan B liều sơ sinh (trong vòng 24 giờ đầu) mới chỉ đạt 39%.

Tại Việt Nam, năm 2015, độ bao phủ vắc-xin viêm gan B đạt tới trên 95% và tỷ lệ tiêm mũi sau sinh đạt 65%. Hiện nay, chưa có vắc-xin dự phòng cho viêm gan C. Tuy nhiên, viêm gan C có thể được chữa khỏi nhờ các thuốc mới có tác dụng trực tiếp lên vi rút viêm gan C, tỷ lệ khỏi bệnh có thể lên tới trên 90%. Mặc dù vậy, việc tiếp cận với các thuốc này vẫn còn hạn chế do chi phí điều trị còn cao so với khả năng chi trả của nhiều người bệnh.

Trong bối cảnh gánh nặng bệnh tật do vi-rút viêm gan ngày càng trở nên nặng nề, Tổ chức Y tế thế giới đã kệu gọi các quốc gia và các đối tác phát triển xây dựng các chiến lược hiệu quả với mục tiêu đối phó với các thách thức của bệnh viêm gan và nâng cao nhận thức về căn bệnh này. Tổ chức Y tế thế giới đã lấy ngày 28-7 hằng năm là “Ngày Viêm gan thế giới”.

Với các động lực mạnh mẽ trên toàn cầu cũng như khu vực nhằm giảm nhiễm mới và giảm tử vong do vi-rút viêm gan, Bộ Y tế kêu gọi cộng đồng, các tổ chức, ban ngành đoàn thể nâng cao nhận thức về viêm gan. Đóng góp các nguồn lực và phối hợp chặt chẽ trong thực hiện Kế hoạch Hành động phòng chống viêm gan của quốc gia, góp phần giảm nhiễm mới và tử vong do viêm gan vi-rút. Hướng tới mục tiêu một thế giới không còn lây nhiễm vi-rút viêm gan và tất cả mọi người bị viêm gan đều được tiếp cận với chăm sóc và điều trị an toàn, hiệu quả./.