Trong khi đó, các biện pháp chế tài với sự “chây ỳ” này đều không hiệu quả, khiến hàng trăm ngàn lao động bị thiệt hại quyền lợi. Gần như tỉnh, thành nào cũng có tình trạng trốn đóng BHXH trong tất cả các loại hình doanh nghiệp.

Mới đây, cơ quan Bảo hiểm xã hội (BHXH) TP.HCM đã nhận được đơn khiếu nại của tập thể người lao động (NLĐ) của Công ty cổ phần xây dựng công trình 518 (huyện Bình Chánh – TP.HCM) phản ánh nhiều năm qua họ không được tham gia BHXH hoặc bị “giam” sổ BHXH, dù đã chấm dứt việc làm ở công ty.

Ba đời giám đốc chiếm đoạt BHXH

Anh Nguyễn Tăng Nghị, quê ở Thanh Hóa, bức xúc: “Suốt từ năm 2007 đến nay chúng tôi không được tham gia BHXH, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, nên hơn 4 năm qua chúng tôi không được hưởng bất cứ quyền lợi gì từ chính sách BHXH. Khổ nhất là mỗi khi đau ốm chúng tôi phải tự bỏ tiền  chi trả, đời sống đã khó khăn lại càng khốn đốn hơn.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, Công ty cổ phần xây dựng công trình 518 trước đây là chi nhánh Tổng Công ty Xây dựng Công trình Giao thông 5, được cổ phần hóa từ năm 2007. Từ năm 2002 đến nay, công ty này đã trải qua 3 đời giám đốc và trong suốt thời gian này, công ty đã trốn đóng BHXH với tổng số tiền khoảng gần 400 triệu đồng. Trao đổi với phóng viên gần đây, ông Lê Ngọc Hưng, điều hành công ty, cho biết: “Đây là hậu quả của 2 đời giám đốc trước để lại mà tôi phải gánh chịu. Ngoài số tiền gần 400 triệu đồng chưa nộp cho cơ quan BHXH, hiện công ty chúng tôi còn nợ 2,2 tỷ đồng tiền thuế và nhiều khoản nợ từ các đối tác khác nên suốt thời gian qua tôi bị cấm xuất cảnh. Vì vậy tôi buộc phải chuyển quyền giám đốc cho người khác để được đi lại làm ăn”.

Công ty Cổ phần 518 chỉ là một trong số ít doanh nghiệp (DN) trốn đóng BHXH. Ông Cao Văn Sang, Giám đốc BHXH TP.HCM, cho biết: 9 tháng đầu năm 2011, các DN trốn đóng BHXH hơn 1.120 tỷ đồng, trong đó số trốn đóng trên 6 tháng chiếm đến 21,71%. Tương tự, ông Bùi Ngọc Hà, Phó Giám đốc BHXH Hà Nội, cho biết, 9 tháng đầu năm, các DN trên địa bàn trốn đóng BHXH hơn 864 tỷ đồng, trong đó có nhiều DN ngành xây dựng công trình giao thông cũng là “con nợ” như: Công ty Cổ phần cầu 12 trốn đóng 28 tháng với số tiền 12 tỷ đồng; Công ty Cổ phần cầu 14 trốn đóng 23 tháng với số tiền 7,6 tỷ đồng…

Ông Mai Đức Thắng, Phó trưởng Ban thu (BHXH Việt Nam) cho biết, 9 tháng đầu năm số tiền trốn đóng BHXH của các DN gần 6.000 tỷ đồng, tăng gấp đôi so với cả năm 2010 (khoảng 3.000 tỷ đồng) và khoảng gấp 3 năm 2009 (khoảng 2.000 tỷ đồng). Một cán bộ ngành BHXH, than thở: “Trước đây, việc trốn đóng BHXH chỉ dừng ở một số tỉnh, thành và chủ yếu là các DN có vốn đầu tư nước ngoài hay khu vực DN ngoài quốc doanh. Hiện gần như tỉnh, thành nào cũng có trốn đón BHXH trong tất cả các loại hình DN”.

Lý giải về việc không đóng BHXH cho NLĐ trong suốt thời gian dài, ông Lê Ngọc Hưng, điều hành Công ty Cổ phần 518, cho rằng: “Chúng tôi cũng không muốn “nợ”, nhưng do thời gian qua làm ăn quá khó khăn, các dự án bị đình trệ nên mới để xảy ra hậu quả như trên. Tôi rất mong Cơ quan BHXH cho phép công ty thanh toán trước 50% số tiền nợ BHXH (200 triệu đồng) và chốt sổ BHXH cho số lao động đã nghĩ việc, số nợ còn lại chúng tôi sẽ truy nộp cuối năm 2011”. Còn trong một buổi họp về xử lý trốn đóng BHXH do Sở LĐ-TB-XH TP.HCM tổ chức hồi giữa năm, giám đốc một DN cũng trốn đóng BHXH, còn lớn tiếng: “Trong lúc khó khăn, Nhà nước còn cho miễn thuế, giãn thuế. Thế mà BHXH không chia sẻ, cứ gây khó, đòi DN phải nộp ngay BHXH là sao?!”.

Trao đổi vấn đề trên, ông Nguyễn Đăng Tiến, Phó Giám đốc BHXH TP.HCM, giải thích: “Việc thu BHXH để chi trả các chính sách khác nhau, trong đó có những chính sách phải trả ngay lập tức như tai nạn lao động, ốm đau, thai sản. DN đóng BHXH để làm cơ sở cho cơ quan BHXH chi trả cho NLĐ khi hữu sự. Dù rất chia sẻ với khó khăn của DN, nhưng cơ quan BHXH không có quyền thỏa thuận cho DN chậm đóng BHXH. Nếu đồng ý cho DN chậm nộp là cơ quan BHXH đã vi phạm pháp luật”.