Có việc làm vẫn hưởng BH thất nghiệp

Theo Trung tâm DVVL Đồng Nai, thời gian qua Trung tâm ghi nhận hàng trăm trường hợp NLĐ đang hưởng TCTN vi phạm Nghị định 61/2020/NĐ-CP. Cụ thể, số NLĐ này có việc làm trở lại nhưng không thông báo cho Trung tâm DVVL để dừng hưởng TCTN. Do đó, sau khi phát hiện, Trung tâm buộc phải dừng chi trả; đồng thời không bảo lưu thời gian tham gia BH thất nghiệp theo quy định.

NLĐ làm thủ tục hưởng BH thất nghiệp tại tỉnh Long An

Cũng tại Đồng Nai, trong quý I/2021 có 123 trường hợp bị thu hồi quyết định hưởng TCTN với tổng số tiền 583 triệu đồng (số người hưởng của năm 2020 và đầu năm 2021 là 57 người, số còn lại thuộc các trường hợp trước khi Nghị định 61/2020/NĐ-CP có hiệu lực). Đến tháng 4/2021, BHXH tỉnh Đồng Nai đã thu hồi được 383,5 triệu đồng của 76 người. Trong năm 2020 có 1.220 trường hợp bị thu hồi quyết định hưởng TCTN với tổng số tiền 6,55 tỷ đồng (số người hưởng của năm 2020 là 391 người, số còn lại thuộc các trường hợp hưởng trước khi Nghị định 61/2020/NĐ-CP có hiệu lực) thì đến nay đã thu hồi được 4,188 tỷ đồng của 761 người.

Tại Long An, trong năm 2020, Sở LĐ-TB&XH Long An đã ban hành 872 quyết định thu hồi 4,45 tỷ đồng TCTN do vi phạm quy định pháp luật (trong đó số phát sinh qua rà soát quyết định hưởng của năm 2020 là 260 trường hợp); đến cuối năm 2020 đã thu hồi được 3,2 tỷ đồng của 627 trường hợp. Quý I/2021, Sở LĐ-TB&XH Long An ban hành 119 quyết định thu hồi 633 triệu đồng TCTN (trong đó số phát sinh qua rà soát quyết định hưởng của quý I/2021 là 13 trường hợp); đến cuối quý đã thu hồi được 386 triệu đồng của 70 trường hợp.

Chủ động rà soát

Theo ông Phạm Minh Thành- Giám đốc BHXH tỉnh Đồng Nai, thời gian qua, BHXH tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt trong việc rà soát, quản lý việc thực hiện chính sách BH thất nghiệp. Theo đó, khi có người gần đủ tuổi nghỉ hưu mà xin nghỉ việc sớm để nhận BH thất nghiệp, cơ quan BHXH sẽ chủ động phối hợp với bộ phận giải quyết chế độ hưu trí và bộ phận giải quyết chế độ BH thất nghiệp để rà soát; xác định đúng thời điểm giải quyết chế độ hưu để chủ động ngưng việc hưởng TCTN. Khi tiếp nhận quyết định của Sở LĐ-TB&XH yêu cầu trả TCTN cho NLĐ, cơ quan BHXH sẽ phối hợp với Trung tâm DVVL để quản lý.

Cũng theo ông Thành, trong trường hợp phần mềm TST (thu-sổ thẻ) và TCS (chính sách) phát hiện NLĐ có hành vi vi phạm, cơ quan BHXH sẽ chủ động có công văn đề nghị Sở LĐ-TB&XH ra quyết định tạm dừng hưởng TCTN. Trong trường hợp Sở LĐ-TB&XH ra quyết định dừng, cơ quan BHXH cũng dừng hẳn việc chi trả; còn nếu xác minh lại và được yêu cầu chi trả tiếp thì cơ quan BHXH sẽ chi trả theo đúng quy định.

“Việc chủ động dừng chi trả khi phát hiện vi phạm rất hiệu quả, vì thông thường Sở LĐ-TB&XH ra quyết định khá lâu sau đó, nên nếu chưa kịp dừng sẽ giải quyết nhiều hậu quả. Việc này trên cơ sở cơ quan BHXH đang quản lý nguồn chi nên phải rà soát lại để chi cho đúng. Ngoài ra, nếu dừng trước thì quản lý được việc chi này và sau đó chi bổ sung cũng dễ. Tuy nhiên, nếu chi rồi sau đó mới có quyết định thu hồi, thì việc đi thu hồi là rất khó”- ông Thành nói.

Còn tại Long An, hiện BHXH tỉnh đã cập nhật tất cả những trường hợp phải thu hồi từ những năm trước và phát sinh hàng ngày vào phần mềm TCS và liên kết với phần mềm kế toán để theo dõi và quản lý việc thu hồi. Khi giải quyết chế độ BHXH một lần, BH thất nghiệp, xác nhận sổ BHXH hoặc gộp sổ BHXH… thì các bộ phận nghiệp vụ liên quan tra cứu vào phần mềm TCS để kiểm tra tình trạng thu hồi; nếu phát hiện NLĐ chưa hoàn trả tiền theo quyết định thu hồi thì yêu cầu NLĐ nộp tiền trước rồi tiếp tục thực hiện giải quyết các quyền lợi. Đây là một biện pháp khắc phục giúp công tác thu hồi TCTN mang lại hiệu quả.

Nhiều vướng mắc

Theo nhận định của BHXH một số địa phương, việc thu hồi TCTN do hưởng sai quy định do nhiều nguyên nhân. Trong đó, NLĐ thất nghiệp chủ yếu là lao động phổ thông, thu nhập không cao, một số trường hợp hiện tại không có việc làm nên không có điều kiện để nộp lại khoản tiền đã hưởng sai quy định. Ý thức tuân thủ pháp luật của NLĐ còn hạn chế, các chế tài xử phạt chưa đầy đủ. Quy trình giải quyết hưởng chế độ TCTN bị NLĐ gian lận, trục lợi (đăng ký hưởng TCTN khi đã có việc làm, không trung thực trong thông báo tình trạng việc làm)…

Bên cạnh đó, việc xử lý tình trạng NLĐ thiếu trung thực, không phối hợp cung cấp hồ sơ để làm thủ tục chấm dứt hưởng TCTN còn gặp khó khăn. Quy định về trách nhiệm thu hồi TCTN cũng chưa rõ ràng; cơ quan BHXH khó liên hệ với NLĐ (vì NLĐ thay đổi nơi cư trú, khai báo chỗ ở không trung thực, thay đổi số điện thoại, đã đi nước ngoài hoặc đã chết)…

Theo Nghị định 61/2020/NĐ-CP, trong 3 ngày kể từ khi có việc làm trở lại,NLĐ phải thông báo cho cơ quan chức năng để ngưng chi trả TCTN; đồng thời bảo lưu số tháng chưa hưởng. Nếu NLĐ vi phạm thì sẽ mất quyền lợi cũng như không được bảo lưu thời gian chưa hưởng… Tuy nhiên, vì nhiều lý do, vẫn còn không ít NLĐ vi phạm quy định, vừa đi làm, vừa hưởng TCTN.